Сучасная Свята-Духаўская царква адбудавана занава ў сярэдзіне 18 ст. яна з'яўляецца ўзорам драўлянага дойлідства. Галоўны фасад аформлены ганкам з калонамі і завяршаецца трохкутным франтонам. Зверху франтон увенчаны купалам, размешчаным на круглым барабане. Галоўны ўваход вырашаны ў выглядзе аркі, над ім і па абодва яго бакі размяшчаюцца іконы. Уся царква пафарбаваная ў блакітны колер, які сімвалізуе Царства Нябеснае, набліжэнне да незямнога, бязгрэшнага.. У алтарнай частцы па абодва бакі зробленыя невялікія квадратныя прыбудовы. Па ўсім перыметры царква праразаюць паралельныя прастакутныя вокны. Галоўны фасад завяршае купал з макаўкай, упрыгожаны крыжам. Зверху будынак пакрыты двухсхільным дахам.    Архітэктура вызначаецца прастатой і лаканічнасцю, рысамі народнага драўлянага дойлідства. Мае традыцыйную для праваслаўных храмаў аб'ёмна-прасторавую кампазіцыю: прамавугольны ў плане асноўны аб'ём пераходзіць у 5-гранную апсіду, да якой па баках прыбудаваны невялікія рызніцы. Усе зрубы аб'яднаны агульным 2-схільным дахам, франтон якога завершаны фігурнай вежачкай, над алтарнай часткай — макаўкай. Заходні фасад аформлены прыбудаваным у 19 ст. 6-калонным порцікам, трапецападобны франтон якога, як і дах апсіды, завершаны макаўкай. Вертыкальна ашаляваныя фасады расчлянёны прамавугольнымі аконнымі праёмамі і брусамі-сцяжкамі. Уваход вырашаны арачным дзвярным праёмам. У залу, перакрытую плоскай столлю, выступаюць хоры з балюстраднай агароджай. Вельмі шанаваўся цудатворны абраз «Маці Божая». Перад храмам пастаўлена мураваная 2-ярусная 4-гранная званіца, завершаная шатром з макаўкай. Архітэктура вырашана ў стылі позняга класіцызму. Грані дэкарыраваны гарызантальнай расшыўкай тынкоўкі, вуглавымі руставанымі лапаткамі, круглымі разеткамі.

У царкве знаходзяцца самыя старынныя іконы, сярод якіх цудадзейная ікона маці Божай. Пры нашай царкве яшчэ маленькім пачынаў служыць адзін з 23 навамучанікаў Беларускай зямлі Серафім архімандрыт Жыровіцкі. Сярод асноўных турыстычных маршрутаў Ляхавіцкага раёна – Падлеская царква Святога Духа. Запрашаем да нас. У нас ёсць што паглядзець і чым ганарыцца.

“І камень ажыве – ты толькі яго абдымі” – такімі словамі пачаў свой расказ пра “Святы” камень мясцовы жыхар вёскі В.Падлессе Смаршчок Мікалай Мікалаевіч( відэа матэрыял ) . Ён не здзівіўся нашай цікавасці да гэтага аб'екту, а наадварот узрадаваўся, бо аказалася, што ў яго ёсць матэрыял аб гэтым камені (дадатак 14, фота 1), успаміны яго сваякоў, аднавяскоўцаў і дзіўныя гісторыі пра яго гаючыя ўласцівасці. І пачаўся расказ… “ Князь Сапега ехаў на кані са сваёй сляпою дачкою. Раптам коні ўпудзіліся і панясліся па дарозе. Спалоханы князь пачаў маліцца Божай Маці, прыгаворваючы, што там дзе коні прыпыняцца, абавязкова пабудуе царкву. Коні прыпыніліся ля каменя, на якім быў відзён след. У выямцы ад следу была вада. Бацька ўзяў і гэтай вадой працёр вочы дачкі. І здарыўся цуд. Сляпая дзяўчына, пачала бачыць. Узрадаваны князь загадаў на гэтым месцы пабудаваць спачатку каплічку, а затым была пабудавана Свята-Духаўская царква, якая стаіць і у цяперашні час, і якая па словах Мікалая Мікалаевіча ніколі не закрывалася. Камень гэты спачатку ляжаў у панамарцы на падлозе. Затым ён быў перанесены у царкву і пакладзены побач з іконай Божай Маці (дадатак 14, фота 2). Апавяданні аб цудадзейнай сіле следавіка мясцовыя жыхары перадаюць ад пакалення да пакалення. Веруючы ў гэтую сілу, людзі пакланяюцца яму да гэтага часу(дадатак 15, фота 1) . І ў нашы дні ідуць людзі да «Святога» каменя за лячэннем, як фізічным, так і душэўным, просяць у яго шчасця і здароўя, ідуць не толькі мясцовыя жыхары, але і паломнікі з аддаленых вёсак . Усе, хто бываў побач з гэтым каменем, сыходзяцца ў меркаванні: побач з ім адчуваецца асаблівая дзіўная атмасфера, адтуль не хочацца сыходзіць(дадатак 15, фота 2). Мясцовыя жыхары кажуць, што толькі з чыстай душой і сэрцам можна ісці да гэтага каменю. Хто з такім помыслам ідзе, то часам бачаць як на камені з'яўляецца лік Божай маці, Міколы Чудатворца. Прычым абліччы бачны не заўсёды. Калі адысці ад каменя на некалькі метраў, абліччы бачны выразна, а калі падысці бліжэй — яны размываюцца. Ці то гэта аптычны эфект такі, ці то праўда цудоўная з'ява — невядома. Але многія гэта заўважаем.

У другой палове таго ж стагоддзя была пабудавана цяпер існуючая царква. Першапачаткова, да 1793 года, яна лічылася прыпісной да Ляхавіцкага прыходу. Настаяцельнічаў святар Іпаліт Гаварскі.

З 1 лютага 1881 года настаяцельствуе святар Амфілохій Рубероўскі.

2 ліпеня 1881 года, згодна з указам яго правялебнага, на яго месца прызначаны былы настаяцель Бярэзенскай царквы святар Васіль Шамяцілла.

У 1935 годзе ў Падлескую парафію прыехаў бацька Феадор Рубановіч, закатаваны бальшавікамі ў Аршанскай турме.

У 1956 годзе настаяцелем Свята-Духоўскай царквы прызначаны айцец Георгій Платонавіч Люльковіч і служыў да 1982 года.

Пасля яго прыход с. Падлессе ўзначальваў цэлым шэрагам святароў.

22 снежня 1996 года прыход узначальваў бацька Уладзімір Плакса, якога, у 2009 годзе, змяніў іерэй Максім Доўгі. 3 2014 года настаяцелем храма з’яўляецца іерэй канстанцін Шалудзько.

На працягу доўгіх гадоў нашы мясціны знаходзяцца пад заступніцтвам дзвюх святыняў – Свята - Духаўскай царквы, пабудаванай у другой палове 18 стагоддзя, помніка архітэктуры драўлянага народнага дойлідства і Святога Серафіма Жыровіцкага.

Ў свеце яго клікалі Раман Раманавіч Шахмуць. Ён нарадзіўся 15 ліпеня 1901 года ў вёсцы Падлессе Ляхавіцкай воласці Баранавіцкага павета Гарадзенскай губерніі і быў выхадцам з сям'і сялян – беднякоў. Апроч яго ў сям'і было яшчэ два брата і сямёра сясцёр. З успамінаў Надзеі Рыгораўны Баўтрукевіч, пляменніцы бацькі Серафіма (а ёй расказваў родны дзядзька прападобнапакутніка), ён з ранніх гадоў пазбягаў дзіцячых забаў. Маленькі Раман апранаў мамін фартух замест рызы, рабіў крыжыкі з кійкоў і, наколькі дазваляла дзіцячае ўяўленне і памяць «служыў», як гэта рабілі ў Падлескай царкве. Бывала падчас гульні да яго прыходзілі суседскія дзеці, абступалі і дапамагалі «правіць службу». Яна расказвала: «Да вайны пападобны Серафім бываў у блізкім яго сэрцу Падлессі. Прыезд яго заўсёды быў святам на сяле. Народа збіралася шмат, «як на Вялікдзень», а потым ішлі дахаты к Шахмуцям. У такія дні хата не ўмяшчала ўсіх ахвотнікаў. Раман Шахмуць павучаў і вучыў людзей, праводзіў гутаркі.

      Ён быў добрым рэгентам і статутнікам. Праз пяць гадоў, у 1926г. Серафіма (Шахмуця) пасвяцілі ў іерадыякана. Серафім вельмі адказна выконваў усе ўскладзеныя на яго манаскія паслухмянствы, з глыбокай пашанай ставіўся да набажэнстваў. Яго любілі і шанавалі і манахі, і манастырскае начальства. У 1935 годзе ён стаў іераманахам. У тым жа 1935г. яго адправілі святаром на прыход у в.Курашова Бельскага павета Беластоцкага ваяводства, дзе ён праслужыў да канца 1937 года.

     Айцец Серафім займаўся актыўнай місіянерскай дзейнасцю. Несучы крыж паслухмянства айцец Серафім вёў строга аскетычнае жыццё. У 1939 годзе яго ўзвялі ў сан ігумена, а пазней - у сан архімандрыта.

     У гады Вялікай Айчыннай вайны ва Ўсходняй Беларусі былі адчынены шматлікія праваслаўныя храмы, што не працавалі ў даваенны перыяд. Сярод святароў, якія асабліва актыўна бралі ўдзел у адкрыцці праваслаўных цэркваў у ваенны час, вылучаюцца імёны архімандрыта Серафіма (Шахмуця) і іерэя Рыгора Кударэнка. У жніўні 1941 года архімандрыт Серафім (Шахмуць) і іерэй Рыгор Кударэнка пакінулі Жыровіцкі Св. Успенскі манастыр і выехалі ў накірунку Мінска.

     Імкнучыся ахапіць як мага больш населеных пунктаў, місіянеры адправіліся ў дарогу на конях.

       У студзені 1942 года яны зноў рушылі ў дарогу, але гэтым разам далей - ва Ўсходнюю Беларусь, з той жа мэтай - місіянерства.

       У Віцебску айцом Серафімам быў напісаны кароткі артыкул, надрукаваны ў газеце "Новы Шлях", у якім расказвалася пра адкрыццё цэркваў "...народ у адчыненыя цэрквы нясе захаваныя ў сябе рызы, крыжы, Евангеллі, і іншыя царкоўныя прылады; дапамагае рамантаваць цэрквы, наведвае іх, горача моліцца, хрысціць дзяцей і просіць адспяваць раней памерлых бацькаў і матак, якія былі пахаваны без пажадання і пахавання". У тым жа артыкуле гаварылася, што "...цэрквы наведваюць нават моладзь і дзеці... і храмы ў вялікія святы перапоўнены да адказу".

     У Гомелі айцец Серафім і айцец Рыгор служылі ў Свята Пятро-Паўлаўскам кафедральным саборы, адначасна часта наведваючы акруговыя прыходскія храмы.

     Усюды, дзе пабываў Серафім, ім збіраліся матэрыялы пра тыя пераследаванні, якім падпадала Праваслаўная Царква Беларусі ў даваенныя гады.

     Вярнуўшыся ў Мінск, айцец Серафім і айцец Рыгор сталі служыць у адчыненай імі Свята-Духавой царкве (цяпер - кафедральны сабор).

     Айцец Серафім меў пастырскую апеку над лякарнямі горада, інваліднымі дамамі і дзіцячымі дамамі, несучы ўсім словы суцяшэння.

У Гародні 6 верасня ён, разам з айцом Рыгорам Кударэнка былі арыштаваны. Пяць дзён доўжыўся допыт на месцы, потым арыштаваных перавезлі ў Мінскую турму.

     Афіцыйна ім падалі абвінавачванне ў працы з СД і іншых зусім надуманых злачынствах. Насамрэч яны былі арыштаваны за сваю старанніцкую місіянерскую дзейнасць у гады акупацыі. На допытах асуджаныя трымаліся мужна, не хаваючы ад "следчага" сваіх поглядаў. Айцец Серафім на пытанне пра тое, што ён казаў падчас пропаведзяў, калі ездзіў па Беларусі, проста сказаў, што часта звяртаўся да народа прыкладна з наступнымі словамі: "Верылі нашы продкі, дзяды, прадзеды, бацькі, і зараз мы зноў зажывём шчасліва праз веру. Дрэнна, што бязбожнікі зачынялі нашы святыні, што вашы бацькі і маткі паміралі без пажадання Святых Таямніц і хаваліся без святара, а дзеці раслі нехрышчоныя і не бралі шлюб..."

     Аднаму Богу вядома, што давялося перажыць на допытах арыштаваным. Іх пратрымалі пад следствам роўна 10 месяцаў, так нічога і не дамогшыся.

     Асобай Нарадай пры Народным Камісарыяце Ўнутраных Спраў СССР 7 ліпеня 1945 года абодвум зняволеным вынеслі прысуд пра пазбаўленне волі тэрмінам на 5 гадоў са знаходжаннем у канцлагеры. Іх адправілі ў лагеры Горкаўскай вобласці. Менш чым праз год пасля вынясення прыгавора архімандрыт Серафім (Шахмуць) загінуў, знаходзячыся ў лагеры. Па афіцыйнай версіі ён загінуу 5 сакавіка 1946 года ад сардэчнай недастатковасці. Па ўспамінах Вольгі Федчык, жыхаркі вёскі Падлессе, са слоў яе маці, яго прывязалі да двух машын і разарвалі. Святар Рыгор Кударэнка, адбыўшы тэрмін зняволення, вярнуўся ў Жыровіцкі Свята-Ўспенскі манастыр, прыняў манаскі пострыг з імем Ігнат.

     Незадоўга да смерці ён расказаў, што падчас місіянерскага вандравання ў гады вайны па Ўсходняй Беларусі імі было адкрыта з Серафімам 74 храмы. Характэрна, што да гэтага часу памяць пра прападобнамучаніка Серафіма (Шахмуця) беражліва захоўваецца жыхарамі в. Курашова, дзе ён здзяйсняў сваё служэнне Богу і людзям у другой палове 30-х гадоў XX стагоддзя. Пра гэта сведчаць успаміны некаторых з іх.

     28 кастрычніка 1999 года Святым Сінодам Беларускай Праваслаўнай царквы па благаславенні Найсвятога Патрыярха Маскоўскага і Ўсёй Русі Алексія архімандрыт Серафім быў прылічаны да 23 святых новамучанікаў зямлі Беларускай, а ў жніўні 2000 года Архірэйскім Саборам Праваслаўнай царквы ўслаўлены ў саборы новапакутнікаў і прапаведнікаў расійскіх 20 стагоддзя.

     Па благаславенні архібіскупа Пінскага і Лунінецкага Стэфана 6 верасня, у Дзень памяці прападобнапакутніка Серафіма архімандрыта Жыровіцкага ў Свята – Крыжаўзвіжанскай царкве гарада Ляхавічы і ў храме Святога Духа ў вёсцы Падлессе збіраецца духавенства і вернікі для набажэнства.     Прападобнапакутнік Серафім, архімандрыт Жыровіцкі з'яўляецца нябесным апекуном зямлі Беларускай, Ляхавіцкай і Падлескай, моліцца пра яе і яе людзей.

     Ў рамках усебеларускага святкавання 115-годдзя з дня нараджэння і 70-годдзя і з дня пакутніцкай смерці святога прападобнапакутніка Серафіма, архімандрыта Жыровіцкага, духоўнага апекуна зямлі Беларускай, выхадца вёскі Вялікае Падлессе, 15 ліпеня 2016 года, у дзень нараджэння святога, на яго радзіме, у Ляхавіцкім раёне прайшлі святочныя ўрачыстасці.

     У гэты дзень у храме Святога Духа вёсцы Вялікае Падлессе Ляхавіцкага раёна здзяйснялася Боская літургія, якую ўзначаліў архібіскуп Пінскі і Лунінецкі Стэфан.

     Кожны год на нашым Падлескім прыходзе праходзяць набажэнствы да Дня Памяці Серафіма Жыровіцкага. З Баранавіч, Пінска, Клецка, Мінска і Нясвіжа прыязжае да нас шмат паломнікаў. Мерапрыемства каля Свята-Духаўскай царквы набыло ўжо вялікі размах. Заўсёды тут выступаюць калектывы мастацкай самадзейнасці раёна. Традыцыйна выступаюць каля царквы выхаванцы гуртка “Гарэзлікі”, вучні школы, маленькія чытачы Падлескай сельскай бібліятэкі, навучэнцы васкрэснай школы. Яны ставяць міні п’есы, расказваюць вершы, чытаюць малітвы. Намаганнямі настаяцеля храма іерэя Канстанціна Шалудзько, пры падтрымцы Благачыннага Георгія Жытко і ўсіх сацыяльных структур робіцца вялікая справа, каб Серафіма Жыровіцкага і яго справу не забывалі. З гэтай нагоды вырашана было здзяйсніць на базе нашай школы рэсурсны цэнтр па праваслаўю.

     Хочацца адзначыць, што праца ў праслаўленні нашага святога Серафіма Жыровіцкага ідзе ў правільным накірунку. На раённым узроўні гаварылася пра тое, каб унесці месца нараджэння Святога і Свята-Духаўскую царкву ў турыстычны маршрут.

     Для нас, нашчадкаў, святы Серафім Жыровіцкі пакінуў прыклад самаадданага служэння і неацэнны духоўны прыклад, пазіраючы на які, мы глыбей усведамляем духоўную сувязь пакаленняў і адзінства ўсіх ва ўлонні царкоўным.

     Прыкладам пакуты за Хрыста стаў духоўны вопыт нашага земляка Серафіма Жыровіцкага, бо ён прадэманстраваў такія маральныя якасці, як нязломная воля, глыбокая перакананасць і гатоўнасць ісці да канца за веру, ахвяраваў сваім жыццём, але застаўся верны клятве.

     Імя і справы святога Серафіма на працягу стагоддзя не забыліся і з гэтага часу застануцца ў гістарычнай памяці народа.

     Вывучэнне духоўных асноў жыцця святога Серафіма Жыровіцкага дапаможа сфармаваць каштоўнасныя ідэалы і арыенціры ў сучасных дзецях. Вялікія справы святога Серафіма Жыровіцкага сапраўды служаць для падрастаючага пакалення і ўсім, каму не абыякавы лёс нашай Бацькаўшчыны, прыкладам для пераймання і дзейнага стварэння.

Святодуховская церковь
д. Подлесье

Памятник архитектуры, образец деревянного зодчества

Деревня Большое Подлесье известна с  конца XV столетия как собственность Жигимонта Августа и называлась Подляшаны, но со временем название деревни преобразовалось в Подлесье.

Строительство Святодуховской церкви связывают с двумя событиями: явлением чудотворной иконы Пресвятой Богородицы и выделением надела земли в 1637 году для содержания причта новоучреждённой в Подлесье церкви. Из поколения в поколение местные жители деревни передают легенды и предания об истории православного храма в д. Подлесье. Первое из них уходит своими корнями в XV-XVI века. По преданию,  по дороге из деревни Подлесье в д. Заритово шла слепая от рождения девочка. Тогда, как и сейчас, начало и конец деревни отмечались крестами. Рядом с крестом стоял большой камень, подойдя к которому, девушка прозрела. И ей явился на камне образ Божьей Матери. Это чудо воодушевило жителей деревни построить на этом месте шатер, а затем часовенку. Слава о чудотворной иконе разошлась по окрестностям.

В XVII веке мстиславский воевода Георгий Сапега во время тяжелой болезни пешком ходил поклониться иконе Богоматери  и дал себе обет, что если исцелиться, то возведет здесь церковь. После чудесного выздоровления Георгий Сапега в благодарность возвел здесь в 1637 году первую православную церковь. Древний храм просуществовал недолго и (по неизвестным причинам) в XVIII столетии  исчез.

Икона Серафима Жировицкого

В середине XVIII столетия на её месте был возведен новый деревянный храм, сохранившийся до современности. По местной легенде у управителя поместья  Старо-Ляхович понесли лошади. Напуганный, он стал молиться Пресвятой Богородице и пообещал построить церковь на том месте, где лошади остановятся. Говорят, что лошади остановились  именно там, где сейчас расположена церковь.

Серафим Жировицкий (Шахмуть)

Святодуховская церковь является образцом деревянного зодчества. Главный фасад  оформлен крыльцом с колоннами и завершается треугольным фронтоном.  Сверху фронтон увенчан куполом, размещенным на круглом барабане, прорезанным прямоугольными окнами. Главный вход решен в виде арки, над ним и по обе его стороны размещаются иконы. Вся церковь выкрашена в голубой  цвет, который символизирует царствие небесное, приближение к неземному, безгрешному. В плане церковь описывает прямоугольник, с выступающей многогранной апсидой. В алтарной части по обе стороны сделаны небольшие квадратные пристройки. По всему периметру церковь прорезают параллельные прямоугольные окна.  Главный неф завершает купол с маковкой, украшенный крестом.    Сверху здание покрыто шиферной двускатной крышей.  Возле церкви расположена колокольня, которая призывает прихожан на служение мелодичным перезвоном колоколов.

В 1879 году в церкви был построен трехъярусный иконостас, который украшали 7 икон древнего и 5 более позднего письма. Есть мнение, что они были выполнены местными мастерами.

В 2009  году произошло важное событие в жизни подлесских прихожан — был  обнаружен валун, который, по предположениям, является тем самым камнем, на котором явилось икона Божией Матери. Сегодня этот камень, который имеет свою полную загадок историю, хранится у алтаря  храма.

Деревня славится и своими сынами веры. В 1935 году в Подлесский приход приехал отец Федор Рубанович, который в скором времени был замучен большевиками в Оршанской тюрьме. В Подлесье    родился и был воспитан в православной вере Преподобномученник Архимандрит Серафим Жировичский (Шахмуть).  За свою безграничную веру и служение Богу и людям, Серафим Жировичский принял ужасную смерть. В 2006 году он был причислен к списку новомученников и проповедников.  Ежегодно 6 сентября прихожане Святодуховской церкви празднуют день памяти своего земляка.

1. Крест Евфросинии Полоцкой 

Эта женщина, в миру Предислава, - наиболее чтимая белорусская преподобная. Она родилась в самом начале XII века в семье витебского князя, но беззаботной придворной жизни уже в 12 лет предпочла монастырь. Есть предположение, что она не только внучка Владимира Мономаха, но еще и дальний потомок Владимира Крестителя. 

Однажды во сне к Евфросинии пришел ангел, отвел в небольшую деревеньку Сельцо близ Полоцка и сказал всего четыре слова: «Здесь надлежит тебе быть!». Когда видение повторилось трижды, Евфросиния начала строительство в Сельце Спасского монастыря. Позже там появился и храм, а Евфросиния тем временем пополняла местную библиотеку, сочиняла музыку и вела летописи.

А еще – открыла ювелирные и иконописные мастерские. И именно в одной из них в 1161 году был создан умельцем Лазарем Богшей шестиконечный крест высотой почти в 52 сантиметра. Основа его выполнена из кипариса, крест отделан золотыми и серебряными пластинами и драгоценными камнями. 

Довольно быстро он стал символом полоцкого православия: святыня немало путешествовала, была вывезена в Смоленск, оттуда, спустя три века, отправилась в Москву. Еще позже крест взял с собой в поход на Полоцк Иван Грозный, пообещав вернуть его на родную землю в случае победы, и слово свое сдержал. Так крест Евфросинии оказался в Софийском соборе Полоцка. До Великой Отечественной войны реликвия покидала Беларусь лишь на небольшое время. А после нашествия фашистов… пропала! ООН искала ее в США, многочисленные историки и исследователи – на всей когда-то оккупированной части СССР, но успехом эти поиски не увенчались… 

Копию креста создали лишь в 1997 году, она хранится в том месте, ради которого когда-то сотворили и оригинал – в Спасо-Преображенской церкви.  

2. Софийский собор в Полоцке

Одно из основных мест паломничества для христиан всего православного мира. Он был религиозным центром Полоцкого княжества и скопирован строителями-византийцами со знаменитого одноименного собора в Константинополе. В Древней Руси было еще только два его аналога – в Киеве и Новгороде. 

В соборе располагалась усыпальница с 16 древними саркофагами и богатейшая библиотека.

 От первоначальной постройки XI века до нас дошли старинный фундамент, части стен и столбы, а самое главное – уникальные фресковые росписи. 

При Петре I здесь был склад боеприпасов и амуниции для солдат, принимавших участие в Северной войне. Спустя век тут, в специальной нише в стене, прятали Крест Евфросинии Полоцкой. Еще через полтора столетия тут расквартировались фашисты...

Каждая война оставляла после себя разрушения, собор перестраивали в XVIII веке, но ряд его архитектурных особенностей удалось сохранить: семиглавие храма, использовавшиеся при первоначальном строительстве необработанные камни-валуны, копия «Тайной вечери» да Винчи и изображение Спаса Нерукотворного. 

3. Минская икона Божией Матери

500 лет эта икона была одной из святынь православного Киева. По преданию, писал ее сам святой апостол Лука, а в русские земли ее привезли из Херсонеса.  В конце XV века захвативший Киев татарский хан Махмет Гирей устроил в городе погром; с древней иконы сорвали ризу и бросили в Днепр. Но утопить ее не удалось. Через 18 лет, в 1500-м, жители Минска увидели яркий свет, исходивший из реки Свислочь...

Образ Богородицы остался жить в Минске: Минской Божией Матери молились об избавлении от нашествия врагов, исцелении болезней; икона помогала справляться со скорбью и искушениями.

Больше четырех веков она оставалась в Минске, пока не была изъята советскими властями в 1936 году. Пролежав несколько лет в запасниках, она попала в руки немцев, но почти сразу же благочестивая православная жительница Минска выпросила у оккупантов икону. Ее имя – Варвара Слабко – осталось в истории, а подвиг - сохранил реликвию для белорусов. В 1945 года святыню перенесли в Свято-Духов кафедральный собор, там она хранится и по сей день. 

Где находится: город Минск, улица Кирилла и Мефодия, 3.

4. Туровские каменные кресты

Еще одна история, которую надо рассказывать с самого момента Крещения Руси. Вскоре после него, как утверждают летописцы, в город Туров из Киева по Днепру и Припяти приплыли против течения десятки каменных крестов. Стоило местным жителям их достать, как воды реки окрасились в красный цвет... 

Это сейчас Туров – небольшой городок, население которого едва переваливает за 3 000 человек. Тогда же он был столицей у дреговичей, имел важное геополитическое значение и готовился стать столицей Туровского княжества. 

Кресты так и оставили на берегу по всей Туровщине, целое тысячелетие им поклонялись, носили монеты и мясо, ходили к ним крестным ходом. Пока советская власть не расправилась с реликвиями: часть, говорят, сломали, часть сбросили в воду, а один отправили в музей в Гомель. Но спустя какое-то время утопленные кресты снова появились в реке.

 В итоге несколько из них удалось сохранить силами прихожан, а один… Один растет из-под земли на Борисоглебском кладбище. Загадка эта скорее геологическая: еще тогда – в 30-х – местный житель увидел утопленный крест в реке, достал его, и чтобы советские власти снова до него не добрались, закопал неподалеку, на погосте. Вроде как этот каменный крест и карабкается уже два десятилетия к солнцу и воздуху – и успешно. 

5. Жировицкая (Жировичская) икона Божией Матери 

По преданию, икону когда-то нашли юные пастухи в ветвях грушевого дерева, недалеко от деревни Жировичи. Пастухи отдали находку своему хозяину Солтону, а тот запер ее в ларец. Решив на следующий день похвастать перед гостями такой красотой, он иконы в ларце не обнаружил. Зато обнаружили пастухи: на том же дереве. Пораженный Солтон пообещал построить (и построил) на этом месте церковь.

Спустя почти век церковь сгорела. Икона, как решили местные жители, тоже. Но затем крестьянские дети, возвращаясь из школы, увидели невероятной красоты деву, сидящую на камне возле сгоревшего храма. В руках у нее была та самая икона. Дети побежали рассказывать об этом родителям, а когда вернулись, девы уже не было. Зато икона осталась.

Реликвия пережила несколько войн, все это время творя чудеса: лечила от чахотки и беспамятства, немоты и ревматизма, даже помогала рожать и избавляла от аллергии. К ней приезжали молиться монархи Польши и Речи Посполитой..

Сейчас она - в иконостасе Царских врат главного храма монастыря. 

6. Борисоглебская (Коложская) церковь

    Построена в 1140-1180-х годах на берегу Немана то ли самими гродненскими князьями Борисом и Глебом, то ли их детьми. Храм построен в стиле чернорусского зодчества (Черной Русью называли все русские земли, оказавшиеся во власти Речи Посполитой и Великого Княжества Литовского), и это единственный сохранившийся памятник этого стиля. 

       В XIII веке церковь разрушали крестоносцы, в XV – войска Ивана III, спустя век ее восстановили, а спустя еще один она оказалась в запустении. Потом было обрушение стен... И несмотря ни на что - подобных построек в мире больше нет. Потому Беларусь настаивает на внесении Коложской церкви во всемирный список наследия ЮНЕСКО. Сейчас храм отреставрирован, в нем проводят богослужения.  

Путешествуя по Беларуси, вы обязательно увидите великолепные православные церкви и монастыри с многовековой историей.  

В старинном городе Полоцке в 1120-х годах преподобная Евфросиния – святая заступница Беларуси – основала Спасо-Евфросиниевский монастырь. Здесь же находится один из самых древних храмов Беларуси – Спасо-Преображенская церковь, стены которой украшают уникальные фрески XII века.

Каждый год тысячи паломников собираются в Полоцке 5 июня – в день памяти преподобной Евфросинии. В Спасо-Преображенском храме покоятся ее мощи, а также хранится воссозданный образ утраченной реликвии белорусов – Крест преподобной Евфросинии.

Еще одна архитектурная жемчужина Полоцка – Софийский собор, возведенный в середине XI века вслед за одноименными храмами Киева и Новгорода.

Самый старый действующий храм Беларуси – уникальная Свято-Борисо-Глебская (Коложская) церковь, построенная в XII веке на крутом берегу реки Неман в Гродно.

Также среди знаменитых православных храмов Беларуси:

• Свято-Духов кафедральный собор, Свято-Петро-Павловский собор, храм Покрова Пресвятой Богородицы в Минске;
• Свято-Успенский кафедральный собор и Воскресенская церковь в Витебске;
• Борисо-Глебская церковь и Крестовоздвиженский собор в Могилеве;
• Cвято-Симеоновский кафедральный собор и Свято-Николаевская братская церковь в Бресте;
• Свято-Петро-Павловский кафедральный собор в Гомеле;
• Свято-Воскресенский собор в Борисове…

Достопримечательность Минска – храм-памятник в честь Всех Святых и в память безвинно убиенных в Отечестве нашем, построенный в 2006-2008 годах.

Второй после Полоцка древний религиозно-духовный центр Беларуси – полесский город Туров, где можно увидеть деревянную церковь Всех Святых и культовые каменные кресты, фрагменты храма XII века, на месте которого возведен памятник "Скрипта" в византийском стиле.

На белорусском Полесье сохранились уникальные деревянные церкви XVI-XVII веков с особой архитектурой и необычными крестами – среди них нет и двух одинаковых. Например, церковь в деревне Здитово Жабинковского района (построена в начале XVI века), церковь в Доброславке Пинского района (самая узкая из белорусских церквей: ширина 5-7 метров)...

Центрами паломничества и достопримечательностями для туристов являются знаменитые монастыри Беларуси:

• Свято-Успенский монастырь в Жировичах – крупнейшая в стране православная обитель, где хранится одна из главных христианских святынь Беларуси – чудотворный образ Божьей Матери Жировичской;
• Спасо-Евфросиниевский монастырь в Полоцке;
• Свято-Никольский женский монастырь в Могилеве;
• Свято-Успенский Пустынский мужской монастырь под Мстиславлем;
• Свято-Рождество-Богородичный женский монастырь в Гродно;
• Свято-Богоявленский Кутеинский монастырь в Орше;
• Свято-Елисеевский Лавришевский мужской монастырь (Новогрудский район);
• Свято-Духов монастырь в Витебске;
• Юровичcкий Свято-Рождество-Богородичный монастырь (Калинковичский район);
• Хмелевский Спасо-Преображенский монастырь (Брестский район)…

В разных городах Беларуси установлены памятники святым и выдающимся духовным личностям:

• святой преподобной Евфросинии в Полоцке;
• преподобному Елисею Лавришевскому в Новогрудке;
• святой праведной Софии Слуцкой в Слуцке и Минске;
• святому Афанасию Брестскому;
• благоверным Петру и Февронии Муромским в деревне Сарья Верхнедвинского района;
• преподобному Сергию Радонежскому в Минске;
• Патриарху Московскому и всея Руси Алексию II в Минске и Витебске.

Достопримечательностью Полоцка стал и памятник зодчему Иоанну – основателю полоцкой архитектурной школы, построившему в XII веке по заказу преподобной Евфросинии Спасо-Преображенский храм. 

Православный храм—это Дом Божий. В нем совершаются богослужения, в нем мы слышим чтение Священного Писания, в нем мы слышим проповеди, направляющие нас на путь ведущий к спасению— к вечной жизни в Царствии Божием.

Все в храме особенное. Все направляет нас к молитве, к размышлению о Боге, о Его безграничной милости к нам. В храме мы видим множество святых икон, которые не только изображают святых, но которые в православном понятии являются как бы «окнами к небу», через которые мы мысленно переносимся от земли и жизни временной к небу и вечному блаженству.

Как выглядит православный храм?

На первый взгляд может казаться, что храмы совсем не похожи один на другой. Бывают храмы величественные и маленькие, широкие и узкие. Существуют храмы с одним только куполом, в то время как другие храмы украшены многими куполами. Однако, несмотря на все эти видимые различия, православный храм и снаружи и внутри устроен по очень определенным правилам, так что сразу можно узнать, что это православный храм, а не какое-либо другое здание.

Храмы бывают разной формы. Чаще всего мы видим храм в форме продолговатого прямоугольника. Форма такого храма символически изображает корабль, как средство передвижения по бушующим волнам житейского моря к окончательной пристани в Царствии Небесном.

Что мы видим, когда входим в храм?

Войдя в храм, мы обыкновенно находимся в первой из трех частей храма: в притворе. Иногда притвор отделяется от основной части храма стеклянной перегородкой с дверями. Иногда никакой перегородки нет. Во всяком случае, в притворе, чаще всего с правой стороны, находится свечной ящик—прилавок, где продаются свечи, заказываются просфоры и принимаются пожертвования на нужды храма и содержания священнослужителей. За свечным ящиком обыкновенно стоит Староста прихода—лицо избранное всеми членами прихода быть первым помощником от мирян Настоятелю прихода (главному священнику, которому поручено управление приходом и который назначается правящим архиереем—епископом). Староста является ответственным за хозяйственную часть прихода, за соблюдение порядка во время богослужения и крестных ходов, за украшение храма и уборку самого храма и двора вокруг храма. Обыкновенно избираются приходом и помощники Старосты, которые помогают Старосте в исполнении его обязанностей, а также и Казначей прихода, который принимает деньги, передает их в банк для хранения, выписывает чеки на покрытие всех необходимых расходов и записывает все доходы и расходы в книги и составляет финансовые отчеты.

За притвором находится средняя, основная часть храма, где молящиеся стоят во время богослужения. В этой части храма стоят аналои (высокие подставки, покрытые материей) с иконами, и подсвечники, где ставятся горящие свечи. Обыкновенно в храме стоит Распятие—большой Крест с изображением распятого Спасителя. Перед этим Крестом обыкновенно стоит панихидный столик, где совершаются заупокойные службы—Панихиды—особые моления за умерших православных христиан.

В храме видны также и хоругви, особые вышитые знамена (флаги), украшенные иконами, на шестах, которые выносятся во время крестных ходов.

У стен храма, и иногда в других местах устроены киоты—стоячие сооружения украшенные резьбой по дереву в которых находятся особо чтимые иконы.

Войдя в храм, мы видим перед нами особую украшенную стену называемую Иконостасом, отделяющую среднюю часть храма от самой святой части храма—алтаря. В алтарь могут входить только священнослужители и их помощники—прислужники, а также Староста и его помощники, но только с благословением Настоятеля. Женщины в храме помогают на клиросе, в хоре, в благоукрашении храма и соблюдении его чистоты.

На иконостасе находится множеств икон, расположенных по установленным Церковью правилам. В иконостасе три входа с дверями. Средние двери называются Царскими Вратами, и через них могут проходить только священнослужители. Обыкновенно, Царские Врата закрыты, и открываются они только во время особенно торжественных частях богослужения. За Царскими Вратами находится и завеса, которая открывается и закрывается в зависимости от важности момента богослужения. Справа и слева находятся боковые врата, иногда называемые «диаконскими дверями», так как чаще всего через них проходит диакон, который выходит из Алтаря для произнесения молитвословий от имени всех молящихся.

Как видно в изображении алтаря, в алтаре находятся два квадратных стола, покрытые материей.
            В середине алтаря стоит Св. Престол—на котором совершается Божественная Литургия. На престоле лежат Св. Евангелие и Крест, а также и Дарохранительница, в которой хранятся запасные Св. Дары для причащения больных. За престолом стоит семисвечник. К Св. Престолу могут прикасаться только священнослужители.

Весь алтарь обыкновенно возвышен над остальными частями храма, ради святости богослужений которые в нем совершаются. Возвышение продолжается и непосредственно перед алтарем и иконостасом. Эта возвышенная часть перед алтарем называется солеёй, а передняя средняя часть, часто закругленная, называется амвоном. Священник выходит на амвон для произнесения проповеди.

По бокам на том же возвышении обыкновенно устраиваются клиросы, где чтецы читают положенные псалмы и другие молитвословия, и где поют во время богослужения в будние дни. В воскресные и праздничные дни церковный хор обыкновенно поет на хорах, которые находятся над задней частью храма.

В левом углу алтаря стоит другой стол—Жертвенник, у которого священник приготовляет все необходимое для совершения Литургии. У жертвенника священник молитвенно поминает всех живых и умерших, и вынимает за них частицы из просфор. Во время Великого Входа на Литургии, приготовленные Дары переносятся от Жертвенника к Престолу.

Православный храм, по правилам, должен быть обращен с алтарем на восток—где восходит солнце, т.к. Господь наш Иисус Христос называется «Солнцем Правды», восходящим на востоке. Иногда такое расположение храма оказывается невозможным, по разным обстоятельствам, но где есть возможность, храмы строятся так, чтобы алтарь был бы на восточной стороне.

Как нужно вести себя в храме?

Во-первых, следует приходить в храм прилично одетым. Это не значит, что нужно одеваться в самую модную или богатую одежду. Но одежда должна быть опрятная и праздничная, т.е. не следует приходить в церковь в спортивной, рабочей, или грязной одежде, или в одежде, которая более подходит к пляжу.

Мужчинам необязательно носить костюм или галстук. Зато рубашки должны быть с длинными рукавами (никаких маек, тем более с какими-либо рисунками или лозунгами), брюки должны быть приличными (не джинсы), и обувь обыкновенная (а не спортивная, т.е. никаких кроссовок). В коротких штанах могут быть только мальчики не старше семи лет.

Женщины должны следить, чтобы их одежда была бы приличная. Платья или блузки без рукавов не следует надевать, а также и такие, которые слишком открытые спереди или сзади. Юбки должны быть приличной длины (не выше колен), без прорезов, и обувь подходящая.

Женщины должны быть осторожны в отношении и косметики. Правильно было бы меньше краситься, а особенно избегать помаду на губах, которая оставляет жирные красные пятна на иконах, на кресте, и на руке священника. Особенно непристойно бывает при причащении Святых Тайн, когда к Святой Чаше подходят с накрашенными губами.

По указанию Священного Писания и по древнейшим традициям Святой Церкви, женщинам надлежит покрывать головы в Церкви. Это правило—признак смирения и скромности—к сожалению, не всегда сейчас соблюдается.

К богослужению следует приходить во время, без опозданий. Без крайней нужды не следует уходить из храма до окончания богослужения.

Вообще, всякое хождение по храму во время богослужения отвлекает от молитвы. В храме нужно избегать всякие разговоры, а также не следует друг друга приветствовать пожатием рук, или целованием их у дам. Приветствовать своих знакомых в храме можно скромным наклонением головы, молча.

Как должны дети вести себя в храме?

Всегда нужно приводить своих детей в храм и приучать их к церковным службам. Господь сказал: «Не возбраняйте детей приходить ко Мне.» Мы должны радоваться, когда видим детей в храме, и помнить, что дети—наше будущее. В то же время, родители должны приучать детей вести себя спокойно в храме. Они не должны бегать по храму, а должны стоять около родителей. Конечно, невозможно ожидать, чтобы дети всегда соблюдали полную тишину. Если ребенок заплачет, родители должны стараться его успокоить. Если же ребенок не успокаивается, а начинает громко реветь, нужно его вынести из храма, чтобы не нарушать церковного благочиния, а потом, когда успокоится, нужно принести его обратно в храм. Не следует приносить детских игрушек в храм, чтобы их занимать во время богослужения, и не следует давать им связку ключей, или какой-либо иной брянчащийся предмет, так как шум от него отвлекает молящихся от богослужения.

Можно ли сидеть в храме?

В православном храме принято стоять во время богослужения. Стоять следует прямо, внимательно прислушиваясь к молитвам и песнопениям. Держать руки в карманах абсолютно неприлично в храме. Для престарелых и больных в храме устанавливаются у задней стены сидения (стулья или скамейки). Если приходится садиться из-за крайней усталости, нужно сидеть не перекладывая ногу на ногу, что совершенно неуместно в храме. Конечно, во время самых важных частей богослужения нельзя сидеть (например, во время чтения Евангелия).

Некоторые верующие обращают внимание на то, что священник в алтаре садится во время чтения Апостола (которое бывает на Литургии сразу же перед чтением Евангелия), и думают, что им тоже разрешается сидеть во время чтения Апостола. Такое рассуждение ошибочно, т.к. священник садится во время Апостольского чтения в знак своего апостольского преемства и права проповедовать Слово Божие, как проповедовали и Апостолы. Такого права не имеют миряне, и, следовательно, они должны стоять во время чтения Апостола.

СЕРАФІМ ЖЫРОВІЦКІ, ЧАЛАВЕК І СВЯТЫ, ПРЫКЛАД ПРАВАСЛАЎНАГА ПАСТЫРА

Глеб Ларыса Мікалаеўна

педагог арганізатар  

Полымем веры разгарэўшыся, / ты з'явіўся свяцільнікам Беларускай Царкве, / заззяўшы ў абіцелі Жыровіцкай. / Як пастыр добры, / які веруючых да спасенія настаўляў, / і жыццё сваё за Хрыста палажыў, / прападобнамучанік Серафім, // малі за нас Усяшчодрага Бога.

Духоўная гісторыя Беларусі - гэта гісторыя яе святасці. Яна складаецца са шматлікіх прыкладаў падзвіжніцкага жыцця сыноў і дачок зямлі беларускай, якія ўзялі свой крыж і якія рушылі за Хрыстом. Гэтыя Боскія ўгоднікі, падобна пуцяводным зоркам асвятляюць сабою гістарычнае мінулае Беларусі. Святло Боскай благадаці, што заззяла ў душах святых, паходжаннем і служэннем сваім злучаных з зямлёй беларускай, праходзячы праз часы, дасягае і нас.

На працягу доўгіх гадоў нашы мясціны знаходзяцца пад заступніцтвам дзвюх святыняў – Свята - Духаўскай царквы, пабудаванай у другой палове 18 стагоддзя, помніка архітэктуры драўлянага народнага дойлідства і Святога Серафіма Жыровіцкага.

У свеце яго клікалі Раман Раманавіч Шахмуць. Ён нарадзіўся 15 ліпеня 1901 года ў вёсцы Падлессе Ляхавіцкай воласці Баранавіцкага павета Гарадзенскай губерніі і быў выхадцам з сям'і сялян – беднякоў. Апроч яго ў сям'і было яшчэ два брата і сямёра сясцёр. З успамінаў Надзеі Рыгораўны Баўтрукевіч, пляменніцы бацькі Серафіма (а ёй расказваў родны дзядзька прападобнапакутніка), ён з ранніх гадоў пазбягаў дзіцячых забаў. Маленькі Раман апранаў мамін фартух замест рызы, рабіў крыжыкі з кійкоў і, наколькі дазваляла дзіцячае ўяўленне і памяць «служыў», як гэта рабілі ў Падлескай царкве. Бывала падчас гульні да яго прыходзілі суседскія дзеці, абступалі і дапамагалі «правіць службу». Яна расказвала: «Да вайны пападобны Серафім бываў у блізкім яго сэрцу Падлессі. Прыезд яго заўсёды быў святам на сяле. Народа збіралася шмат, «як на Вялікдзень», а потым ішлі дахаты к Шахмуцям. У такія дні хата не ўмяшчала ўсіх ахвотнікаў. Раман Шахмуць павучаў і вучыў людзей, праводзіў гутаркі.

Ён быў добрым рэгентам і статутнікам. Праз пяць гадоў, у 1926г. Серафіма (Шахмуця) пасвяцілі ў іерадыякана. Серафім вельмі адказна выконваў усе ўскладзеныя на яго манаскія паслухмянствы, з глыбокай пашанай ставіўся да набажэнстваў. Яго любілі і шанавалі і манахі, і манастырскае начальства. У 1935 годзе ён стаў іераманахам. У тым жа 1935г. яго адправілі святаром на прыход у в.Курашова Бельскага павета Беластоцкага ваяводства, дзе ён праслужыў да канца 1937 года.

Айцец Серафім займаўся актыўнай місіянерскай дзейнасцю. Несучы крыж паслухмянства айцец Серафім вёў строга аскетычнае жыццё. У 1939 годзе яго ўзвялі ў сан ігумена, а пазней - у сан архімандрыта.

У гады Вялікай Айчыннай вайны ва Ўсходняй Беларусі былі адчынены шматлікія праваслаўныя храмы, што не працавалі ў даваенны перыяд. Сярод святароў, якія асабліва актыўна бралі ўдзел у адкрыцці праваслаўных цэркваў у ваенны час, вылучаюцца імёны архімандрыта Серафіма (Шахмуця) і іерэя Рыгора Кударэнка. У жніўні 1941 года архімандрыт Серафім (Шахмуць) і іерэй Рыгор Кударэнка пакінулі Жыровіцкі Св. Успенскі манастыр і выехалі ў накірунку Мінска.

Імкнучыся ахапіць як мага больш населеных пунктаў, місіянеры адправіліся ў дарогу на конях.

У студзені 1942 года яны зноў рушылі ў дарогу, але гэтым разам далей - ва Ўсходнюю Беларусь, з той жа мэтай - місіянерства.

У Віцебску айцом Серафімам быў напісаны кароткі артыкул, надрукаваны ў газеце "Новы Шлях", у якім расказвалася пра адкрыццё цэркваў "...народ у адчыненыя цэрквы нясе захаваныя ў сябе рызы, крыжы, Евангеллі, і іншыя царкоўныя прылады; дапамагае рамантаваць цэрквы, наведвае іх, горача моліцца, хрысціць дзяцей і просіць адспяваць раней памерлых бацькаў і матак, якія былі пахаваны без пажадання і пахавання". У тым жа артыкуле гаварылася, што "...цэрквы наведваюць нават моладзь і дзеці... і храмы ў вялікія святы перапоўнены да адказу".

У Гомелі айцец Серафім і айцец Рыгор служылі ў Свята Пятро-Паўлаўскам кафедральным саборы, адначасна часта наведваючы акруговыя прыходскія храмы.

Усюды, дзе пабываў Серафім, ім збіраліся матэрыялы пра тыя пераследаванні, якім падпадала Праваслаўная Царква Беларусі ў даваенныя гады.

Вярнуўшыся ў Мінск, айцец Серафім і айцец Рыгор сталі служыць у адчыненай імі Свята-Духавой царкве (цяпер - кафедральны сабор).

Айцец Серафім меў пастырскую апеку над лякарнямі горада, інваліднымі дамамі і дзіцячымі дамамі, несучы ўсім словы суцяшэння.

У Гародні 6 верасня ён, разам з айцом Рыгорам Кударэнка былі арыштаваны. Пяць дзён доўжыўся допыт на месцы, потым арыштаваных перавезлі ў Мінскую турму.

Афіцыйна ім падалі абвінавачванне ў працы з СД і іншых зусім надуманых злачынствах. Насамрэч яны былі арыштаваны за сваю старанніцкую місіянерскую дзейнасць у гады акупацыі. На допытах асуджаныя трымаліся мужна, не хаваючы ад "следчага" сваіх поглядаў. Айцец Серафім на пытанне пра тое, што ён казаў падчас пропаведзяў, калі ездзіў па Беларусі, проста сказаў, што часта звяртаўся да народа прыкладна з наступнымі словамі: "Верылі нашы продкі, дзяды, прадзеды, бацькі, і зараз мы зноў зажывём шчасліва праз веру. Дрэнна, што бязбожнікі зачынялі нашы святыні, што вашы бацькі і маткі паміралі без пажадання Святых Таямніц і хаваліся без святара, а дзеці раслі нехрышчоныя і не бралі шлюб..."

Аднаму Богу вядома, што давялося перажыць на допытах арыштаваным. Іх пратрымалі пад следствам роўна 10 месяцаў, так нічога і не дамогшыся.

Асобай Нарадай пры Народным Камісарыяце Ўнутраных Спраў СССР 7 ліпеня 1945 года абодвум зняволеным вынеслі прысуд пра пазбаўленне волі тэрмінам на 5 гадоў са знаходжаннем у канцлагеры. Іх адправілі ў лагеры Горкаўскай вобласці. Менш чым праз год пасля вынясення прыгавора архімандрыт Серафім (Шахмуць) загінуў, знаходзячыся ў лагеры. Па афіцыйнай версіі ён загінуу 5 сакавіка 1946 года ад сардэчнай недастатковасці. Па ўспамінах Вольгі Федчык, жыхаркі вёскі Падлессе, са слоў яе маці, яго прывязалі да двух машын і разарвалі. Святар Рыгор Кударэнка, адбыўшы тэрмін зняволення, вярнуўся ў Жыровіцкі Свята-Ўспенскі манастыр, прыняў манаскі пострыг з імем Ігнат.

Незадоўга да смерці ён расказаў, што падчас місіянерскага вандравання ў гады вайны па Ўсходняй Беларусі імі было адкрыта з Серафімам 74 храмы. Характэрна, што да гэтага часу памяць пра прападобнамучаніка Серафіма (Шахмуця) беражліва захоўваецца жыхарамі в. Курашова, дзе ён здзяйсняў сваё служэнне Богу і людзям у другой палове 30-х гадоў XX стагоддзя. Пра гэта сведчаць успаміны некаторых з іх.

28 кастрычніка 1999 года Святым Сінодам Беларускай Праваслаўнай царквы па благаславенні Найсвятога Патрыярха Маскоўскага і Ўсёй Русі Алексія архімандрыт Серафім быў прылічаны да 23 святых новамучанікаў зямлі Беларускай, а ў жніўні 2000 года Архірэйскім Саборам Праваслаўнай царквы ўслаўлены ў саборы новапакутнікаў і прапаведнікаў расійскіх 20 стагоддзя.

Па благаславенні архібіскупа Пінскага і Лунінецкага Стэфана 6 верасня, у Дзень памяці прападобнапакутніка Серафіма архімандрыта Жыровіцкага ў Свята – Крыжаўзвіжанскай царкве гарада Ляхавічы і ў храме Святога Духа ў вёсцы Падлессе збіраецца духавенства і вернікі для набажэнства.     Прападобнапакутнік Серафім, архімандрыт Жыровіцкі з'яўляецца нябесным апекуном зямлі Беларускай, Ляхавіцкай і Падлескай, моліцца пра яе і яе людзей.

У рамках усебеларускага святкавання 115-годдзя з дня нараджэння і 70-годдзя і з дня пакутніцкай смерці святога прападобнапакутніка Серафіма, архімандрыта Жыровіцкага, духоўнага апекуна зямлі Беларускай, выхадца вёскі Вялікае Падлессе, 15 ліпеня 2016 года, у дзень нараджэння святога, на яго радзіме, у Ляхавіцкім раёне прайшлі святочныя ўрачыстасці.

У гэты дзень у храме Святога Духа вёсцы Вялікае Падлессе Ляхавіцкага раёна здзяйснялася Боская літургія, якую ўзначаліў архібіскуп Пінскі і Лунінецкі Стэфан.

Кожны год на нашым Падлескім прыходзе праходзяць набажэнствы да Дня Памяці Серафіма Жыровіцкага. З Баранавіч, Пінска, Клецка, Мінска і Нясвіжа прыязжае да нас шмат паломнікаў. Мерапрыемства каля Свята-Духаўскай царквы набыло ўжо вялікі размах. Заўсёды тут выступаюць калектывы мастацкай самадзейнасці раёна. Традыцыйна выступаюць каля царквы выхаванцы гуртка “Гарэзлікі”, вучні школы, маленькія чытачы Падлескай сельскай бібліятэкі, навучэнцы васкрэснай школы. Яны ставяць міні п’есы, расказваюць вершы, чытаюць малітвы. Намаганнямі настаяцеля храма іерэя Канстанціна Шалудзько, пры падтрымцы Благачыннага Георгія Жытко і ўсіх сацыяльных структур робіцца вялікая справа, каб Серафіма Жыровіцкага і яго справу не забывалі. З гэтай нагоды вырашана было здзяйсніць на базе нашай школы рэсурсны цэнтр па праваслаўю.

Хочацца адзначыць, што праца ў праслаўленні нашага святога Серафіма Жыровіцкага ідзе ў правільным накірунку. На раённым узроўні гаварылася пра тое, каб унесці месца нараджэння Святога і Свята-Духаўскую царкву ў турыстычны маршрут.

Для нас, нашчадкаў, святы Серафім Жыровіцкі пакінуў прыклад самаадданага служэння і неацэнны духоўны прыклад, пазіраючы на які, мы глыбей усведамляем духоўную сувязь пакаленняў і адзінства ўсіх ва ўлонні царкоўным.

Прыкладам пакуты за Хрыста стаў духоўны вопыт нашага земляка Серафіма Жыровіцкага, бо ён прадэманстраваў такія маральныя якасці, як нязломная воля, глыбокая перакананасць і гатоўнасць ісці да канца за веру, ахвяраваў сваім жыццём, але застаўся верны клятве.

Імя і справы святога Серафіма на працягу стагоддзя не забыліся і з гэтага часу застануцца ў гістарычнай памяці народа.

Вывучэнне духоўных асноў жыцця святога Серафіма Жыровіцкага дапаможа сфармаваць каштоўнасныя ідэалы і арыенціры ў сучасных дзецях. Вялікія справы святога Серафіма Жыровіцкага сапраўды служаць для падрастаючага пакалення і ўсім, каму не абыякавы лёс нашай Бацькаўшчыны, прыкладам для пераймання і дзейнага стварэння.

Спіс выкарыстанай літаратуры

1. Незабвенный пастырь преподобномученик Серафим Жировицкий / протоирей Фёдор Кривонос. – Минск : ВРАТА, 2016. – 52 с.
2. Хамянкова Т. Мінск навамучанікаў. Да 5-годдзя сабору авамучанікаў і вызнаўцаў зямлі Беларускай / Т. Хамянкова. – Тэкст // Царкоўнае слова. – 2016. - № 43. – С. 6, 7.
3. Гардун Сергій Протаіерэй. Каштоўная знаходка / Протаіерэй Сергій Гардун. – Тэкст // Царкоўнае слова. – 2016. - № 40. – С. 8 – 10.
4. http://hramik.cerkov.ru/nash-zemlyak-prepodobnomuchenik-serafim-arximandrit-zhirovichskij/
5. http://www.lves.by/?p=13500

Автор: Колос Татьяна Иосифовна

учитель Государственного учреждения образования «Учебно-педагогический комплекс Подлесский детский сад базовая школа Ляховичского района»

                                                       Есть Бог, есть мир, они живут вовек,

                                                       А жизнь людей мгновенна и убога,

                                                       Но всё в себя вмещает человек,

                                                        Который любит мир и верит в Бога.

                                                                                   Н. Гумилёв                                                                                                                            

         Детство-время развития всех сил человека, как душевных, так и телесных, время приобретения знаний об окружающем мире, время формирования нравственных навыков и привычек. С самого юного возраста происходит накопление нравственного опыта и обращения к духовной жизни.

Особая роль в истории Белоруссии, в становлении и развитии её духовности и культуры принадлежит православию. Церковь и государство в единстве дополняли друг друга в воспитании благочестивого и образованного христианина, добропорядочного семьянина, трудолюбивого и патриотичного гражданина. Патриотические чувства начинаются с уважения к святыням. Православные ценности всегда составляли духовное ядро человека.                                                                          

Духовность и нравственность являются важнейшими, базисными характеристиками личности. Нравственность представляет собой совокупность общих принципов поведения людей по отношению друг к другу и обществу. В сочетании они составляют основу личности, где духовность – вектор ее движения (самовоспитания, самообразования, саморазвития), она является основой нравственности.

В деятельности по духовно - нравственному и гражданско-патриотическому воспитанию обучающихся, педагогический коллектив Государственного учреждения образования «Учебно-педагогический комплекс Подлесский детский сад-базовая школа Ляховичского района» (далее - учреждение образования) руководствуется нормативно-правовыми актами, утверждёнными Министерством образования Республики Беларусь.

Перед коллективом учреждения образования ставится цель воспитания духовной, нравственно-зрелой, всесторонне развитой личности, способной осознавать свою ответственность за судьбу Отечества и своего народа.

Важным фактором реализации данной цели является организация целенаправленного и плодотворного взаимодействия учреждения образования с Белорусской Православной Церковью.

Содержание взаимодействия учреждения образования с церковью в вопросах воспитания обучающихся была определена исходя из следующих основных направлений:

- роли Православной Церкви в формировании и сохранении духовной культуры и государственности белорусского народа;

- гражданское, нравственное и патриотическое воспитание обучающихся на основе православных духовных, культурных и государственных традиций белорусского народа;

- ознакомление с православным духовным наследием, забота о сохранении и восстановлении памятников истории и культуры;

- популяризация семейных ценностей сформированных на основе православных традиций белорусского народа;

- работа с родителями обучающихся по профилактике семейного неблагополучия и социального сиротства с использованием православных традиций;

- профилактика негативного влияния деструктивных культов, недопущение вовлечения обучающихся в деятельность деструктивных религиозных организаций и радикальных молодежных группировок;

- организация досуга и оздоровления детей и подростков;

- пропаганда здорового образа жизни, деятельность по охране окружающей среды.

Вся работа по данному направлению ведётся на основе разработанного Плана сотрудничества Государственного учреждения образования «Учебно-педагогический комплекс Подлесский детский сад - базовая школа Ляховичского района» с Приходом Подлесской Свято-Духовской церкви Ляховичского благочиния Пинской Епархии Белорусской Православной Церкви на 2021/2022 учебный год.

Основныемероприятия включаются в план воспитательной работы учреждения образования на текущий учебный год. По окончании учебного года учреждение образования и церковная организация готовят совместный отчет о результатах реализации плана взаимодействия, который представляется в Синодальный отдел религиозного образования и катехитизации Белорусской Православной Церкви.

В работе по реализации плана мероприятий принимают участие учащиеся 2-9 классов.Участие обучающихся в мероприятиях, проводимых совместно с православной церковью организовано на основании письменных заявлений законных представителей несовершеннолетних обучающихся.

С 2019/2020 учебного года в учреждении организована работа факультативных занятий духовной направленности «Основы православной культуры» в 4 и 8 классах

Духовная история Беларуси это история ее святости. Она состоит из многочисленных примеров подвижнической жизни сыновей и дочерей земли белорусской, взявших свой крест и последовавших за Христом. Эти божественные угодники, подобно путеводным звездам, освещают собой историческое прошлое Беларуси.

            Патриотические чувства начинаются с уважения к святыням. Православные ценности всегда составляли духовное ядро человека. В течение долгих лет наши места находятся под покровительством двух святынь - Свято-Духовской церкви, построенной во второй половине 18 века, памятника архитектуры деревянного народного зодчества 1637 года и Святого Серафима Жировицкого, одного из 23 новомучеников Беларуси, земной путь которого начался в Подлесье в 1901 году. Чудотворная икона «Богоматерь", находящаяся в церкви - одна из наиболее почитаемых верующими икон.

            Новые формы работы, нетрадиционные, креативные и инновационные методы привлекло еще большее внимание детей и общественности.

            Настоятель Свято-Духовской церкви иерей Константин Шалудько с охотой пошел нам навстречу и теперь ни один важный церковный праздник не проводится без участия учеников нашего учебно-педагогического комплекса. Отец Константин стал частым и дорогим гостем нашего учреждения образования.

Формы взаимодействия и организации воспитательных мероприятий с участием Настоятеля достаточно разнообразны :

- тематические встречи, круглые столы по духовно-нравственной тематике, интерактивные формы (диспуты, дискуссии, уроки духовности) по семейному воспитанию учащихся, с использованием православных традиций, акции, просветительские и информационные мероприятия по формированию навыков ответственного поведения, ценностного отношения к жизни и здоровью, профилактике негативного влияния деструктивных культов на личность обучающихся; молодежное волонтерское движениена основе христианских ценностей, ориентированное на развитие милосердия. Эффективной формой работы с обучающимися являются КТД, направленные на помощь конкретным людям.

            Совместно с настоятелем Подлесской Свято-Духовской церкви иереем Константином Шалудько проводятся концертные программы, беседы, круглые столы, уроки доброты, родительские собрания, линейки, посвященные первому и последнему звонку, митинг, посвященные Великой Победе.

         В апреле 2019 года в честь 75–летия Великой Победы белорусского народа в Великой Отечественной войне, совместно с настоятелем храма, был посажен школьный парк.

Партнерские связи с Подлесской сельской библиотекой, Подлесским СДК и православной церковью дают хорошие плоды в нашей совместной работе.

Участие в мероприятиях республиканского масштаба дало нам право, на то, что на базе нашего учреждения функционирует ресурсный центр по духовно-нравственному воспитанию учащихся через взоимодействие семьи и школы на основе православных традиций .

            Работа нашего учебно-педагогического комплекса в духовном направлении освещается и в местных средствах массовой информации - в газете «Ляхавіцкі веснік», областных и республиканских газетах.

     Таким образом, реализация плана мероприятий в рамках сотрудничества учреждения образования с Приходом Свято-Духовской церкви д. Подлесье Ляховичского благочиния Пинской Епархии Белорусской Православной Церкви оказывает положительное влияние на повышение уровня воспитанности учащихся, гражданское, нравственное и патриотическое воспитание обучающихся через изучение православных, духовных, культурных и государственных традиций белорусского народа.

СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННЫХ ИСТОЧНИКОВ

   "Асаблівая сфера выхаваўчай працы-агароджа дзяцей, падлеткаў, юнацтва ад адной з самых вялікіх бед - пустэчы душы, бездухоўнасці… Сапраўдны чалавек пачынаецца там, дзе ёсць святыні душы…  

В. А. Сухамлінскі 

У сучасным адукацыйным працэсе пазаўрочная дзейнасць цесна звязана з дадатковай адукацыяй дзяцей. Адной з мадэляў арганізацыі пазаўрочнай дзейнасці з'яўляецца духоўнае выхаванне. Яго рэалізацыя ажыццяўляецца праз мерапрыемствы, якія праводзяцца ў пазаўрочны час.

Пытанні выхавання маральнасці былі, ёсць і будуць самымі важнымі і актуальнымі для станаўлення чалавека.

Знаёмства з праваслаўнай культурай дае ўяўленне аб народных традыцыях, абрадах, вучыць быць беражлівым, ашчадна адносіца да роднай прыроды, сваіх продкаў, да сваёй сям'і.

У маральным выхаванні навучэнцаў вельмі актуальным з'яўляецца фарміраванне гуманных адносін паміж дзецьмі, выхаванне ў іх дзейсных маральных пачуццяў.

Духоўна-маральнае выхаванне з'яўляецца адным з асноўных кампанентаў адукацыйнага працэсу ў школе, што дапамагае выхоўваць у дзецях дабрыню, шчодрасць душы, упэўненасць у сабе, дапамагае засвойваць нормы паводзінаў у грамадстве, увогуле захоўваць хрысціянскія каштоўнасці. Ужо чацвёрты год у рамках падпісання плана работы паміж праваслаўнай царквой і установай адукацыі ў нашай школе існуе гурток духоўнай напраўленасці “Гарэзлікі”.

Праводзімыя сумесна з сельскай бібліятэкай мерапрыемствы вельмі зацікавілі нашых рабят і яны актыўна ўключыліся ў розныя праекты па даследаванні родных мясцін. Запытанні рабят і іх дапытлівасць, непасрэднасць, артыстызм, актыўнасць і жаданне не раставацца з кнігай, прымусілі задумацца аб новых формах работы з дзецьмі, насыціць гэтую працу нетрадыцыйнымі, крэатыўнымі і інавацыйнымі метадамі. Але іменна гэта прыцягнула яшчэ большую ўвагу дзяцей, а таксама грамадскасці. Гурток “Гарэзлікі” займаецца тэатральнай дзейнасцю ў духоўным накірунку. Мы самі шыем касцюмы, прыдумліваем п’есы, шмат рэпетыруем і паўсюдна гастраліруем. Выступіць з тэатралізаванымі пастаноўкамі нас запрашаюць дзіцячыя садкі горада Ляхавічы і Падлесся, карэкцыйны цэнтр дзяцей-інвалідаў, бібліятэкі раёна, школы. Падчас вялікіх царкоўных свят тэатралізаваныя выступленні дзяцей не першы год радуюць вернікаў, якія збіраюцца ў царкве. Па добрай мясцовай традыцыі, на Вялікдзень ў Падлессе з розных рэгіёнаў краіны з’язджаюцца ўраджэнцы вёскі на ўсяночную Велікодную службу ў царкву. Заўсёды а трэцяй гадзіне раніцы прыхажан чакае сюрпрыз - у царкву прыходзяць дзеці-анёлкі ў святочных уборах . Яны віншуюць прысутных, славяць ўваскрашэнне Ісуса Хрыста праз песні, вершы, тэатралізаваныя пастаноўкі “Адкуль пайшло чырвонае яечка”, “Велікодныя цуды”, “Ён ва ісціну васкрэс”.

Шматлюдна кожны раз у Падлескай Свята-Духаўскай царкве на Ражаство Хрыстова. Рабяты таксама з задавальненнем выступаюць на гэтым свяце з п’ есамі “А у нас на Рождество”, “Хрыстос нарадзіўся, каб кожны памаліўся”, “Калядныя прыгатаванні”. Выступленні вельмі падабаюцца прыхаджанам.

Важна тое, што пасля выступлення дзецi ідуць да людзей, якiя самi не могуць прыйсцi на такое прадстаўленне. У такое светлае i цудоўнае свята патрэбны падобныя эмоцыi i пачуццi, асаблiва для людзей пажылога ўзросту i для тых, у каго абмежаваныя магчымасцi.

Са студзеня 2017 года ў Падлескім СДК праводзяцца традыцыйныя Калядныя сустрэчы. Гэта мерапрыемства ўжо каторы год запар радуе насельніцтва нашай малой радзімы. Шмат збіраецца гасцей, якія дзеляцца сваімі святочнымі выступленнямі, дараць прысутным песні і запальваюць кожны сваю Калядную свечку. Не абыходзяцца гэтыя

мерапрыемствы без удзелу “Гарэзлікаў”. Акцёрскае майстэрства рабят на высокім узроўні ацэньваюць і ўсе прысутныя, і госці мерапрыемства.

З 14 судзеня 2017 года маленькія акцёры бібліятэатра “Гарэзлікі”выступаюць ў гарадскім Доме культуры на Калядных сустрэчах.

Кожны год праз 7 тыдняў пасля Вялікання ў панядзелак ля Свята-Духаўскай царквы як звычайна збіраюцца сотні тры паломнікаў з мясцовай акругі, а таксама з Пінска, Баранавіч, Клецка, Слуцка, Брэста. Пасля літургіі, крэснага хода і трапезы, вернікі ідуць да імправізаванай сцэны, дзе для іх выступаюць маленькія артысты. Гучаць вершы, аповед пра гісторыю свята, паказваюцца тэатралізаваныя пастаноўкаі на стараславянскай мове, гучаць прыказкі і прымаўкі, а таксама невялікія віктарыны для прыхаджан. У гэтым годзе дзеці здзіўлялі не толькі вершамі і п’есамі, але і танцамі і песнямі. Адметным было яшчэ і тое, што дзеці вывучылі вялікую малітву Святому Духу на стараславянскай мове.

Звычайна ў студзені выхаванцы гуртка “Гарэзлікі” выступаюць з міні-п’есамі перад выхаванцамi карэкцыйнага цэнтра г.Ляхавiчы.

У Дзень Святога Духа ля Падлескай Царквы, па традыцыi, адбылося тэатралiзаванае прадстауленне « Дзень Святога Духа». Рабяты расказвалi пра гiсторыю гэтага свята, гаварылi прыказкi, прымаукi i прыкметы, спявалi песнi, ладзiлі танцы. Гледачам, паломнiкам з розных гарадоу краiны вельмi спадабауся абрад завiвання бярозкi. Рабяты у касцюмах, сшытых да гэтага мерапрыемства, наддалi гэтаму святу прыемны каларыт. Айцец Канстанцiн уручыу усiм удзельнiкам падарункi.

6 верасня праваслаўныя веруючыя раёна адзначаюць Дзень памяцi прападобнамучанiка архiмандрыта Серафiма Жыровiцкага (у мiру Рамана Шахмуця), уражэнца в. Падлессе. У гэты день Свята-Духаўскую царкву ў Падлессi наведваюць паломнiкi з Мiнска, Пiнска, Баранавiч, Ляхавiч, навакольных вёсак i мясцовыя прыхажане - усе тыя, лёс i памяць пра Серафiма для якiх мае вялiкае значэнне. Усiх прысутных з невялiкiм выступленнем павiншавалi выхаванцы гуртка " Гарэзлiкi".

 Бабулi, дзядулi, таты i мамы,

 Памятны дзень тут, сягоння пры храме.

 Малiтва i слова у нас не загiне

 Мы ўспамiнаем аб Серафiме.

 Ен на зямлi Падлескай нарадзiуся.

 За нас, за ўсiх калiсьцi тут малiуся.

        У сталіцы нашай рэспублікі штогод адбываюцца семінары і канферэнцыі, круглыя сталы, Калядныя і Пасхальныя чытанні, куды мы заўжды едзем, каб набрацца вопыту работы і перадаць свой.

     У красавіку ў ДЮСШ г. Ляхавічы праходзіла спартландыя “Праваслаўная моладзь за здаровы лад жыцця”, дзе, канечне ж паспяхова паўдзельнічалі і нашы рабяты. Інфармацыя пра нашы мерапрыемствы рэгулярна з’яўляецца на старонках раённай газеты “Ляхавіцкі веснік”, былой абласной газеты “Народная трыбуна”, у часопісе Бібліяпанарама Брэсцкай абласной бібліятэкі імя Горкага, у рэспубліканскай газеце “Літаратура і мастацтва”, на сайце Ляхавіцкай раённай цэнтралізаванай бібліятэчнай сістэмы, на сайце Праваслаўя.

      Семінар “ Православие родного края” , які адбыўся ў канферэнцзале храма “Всех скорбящих радость” у г. Мінску 28.02.2018. адбыўся з удзелам рабят, выхаванцаў гуртка духоўнай напраўленасці “Гарэзлікі”, землякоў святога Серафіма Жыровіцкага. Прысутныя з вялікай радасцю сустрэлі маленькіх артыстаў, якія паказалі ўсім міні спектакль “Рождественский дед”.

11 студзеня вучні нашага комплекса, удзельнікі гуртка “Гарэзлікі”, васкрэснай школы пабывалі ў аддзяленні дзённага прэбывання грамадзян пажылога ўзросту (АДПГПУ), дзе паказалі сваё выступленне. Вучні вельмі парадавалі пенсіянераў. Мерапрыемства было добрым і захапляючым.

      У планах будучага супрацоўніцтва сумесныя з царквой мерапрыемствы, прысвечаныя памяці Серафіма Жыровіцкага: паездка ў Жыровіцкі манастыр, далейшыя праваслаўныя і краязнаўчыя чытанні і выставы, гутаркі і віктарыны, выступленні ў дамах сацыяльных паслуг. Я лічу, што хрысціянскія каштоўнасці ў працэсе выхавання падрастаючага пакалення ў нашай школе будуць натхняць на падобныя ідэі і іншыя установы, каб вярнуцца да высноў, што ў духоўным выхаванні нашага грамадства, гэтыя структуры разам, аб’яднаўшыся ў цесны круг, прынясуць не толькі карысць, але і ўсё добрае, ўзвышанае і прыгожае, што дае нам права звацца чалавекам. 

ЭФФЕКТИВНЫЕ ФОРМЫ ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ ГОСУДАРСТВЕННОГО УЧРЕЖДЕНИЯ ОБРАЗОВАНИЯ «УЧЕБНО-ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ КОМПЛЕКС ПОДЛЕССКИЙ ДЕТСКИЙ САД-БАЗОВАЯ ШКОЛА ЛЯХОВИЧСКОГО РАЙОНА» ПО ДУХОВНО-НРАВСТВЕННОМУ ВОСПИТАНИЮ ОБУЧАЮЩИХСЯ В РАМКАХ СОТРУДНИЧЕСТВА С БЕЛОРУССКОЙ ПРАВОСЛАВНОЙ ЦЕРКОВЬЮ

Усенко Наталья Михайловна,

заместитель директора по учебно-воспитательной работе 

В своей деятельности по осуществлению идеологической, воспитательной и социальной работы с обучающимися педагогический коллектив Государственного учреждения образования «Учебно-педагогический комплекс Подлесский детский сад-базовая школа Ляховичского района» (далее - учреждение образования) руководствуется Кодексом Республики Беларусь об образовании, ориентируется на методические рекомендации, изданные Министерством образования, Концепцию непрерывного воспитания детей и учащейся молодежи в Республике Беларусь, Программу непрерывного воспитания детей и учащейся молодежи.

Перед педагогическим коллективом учреждения образования ставится цель воспитания духовной, нравственно-зрелой, всесторонне развитой личности, способной осознавать свою ответственность за судьбу Отечества и своего народа.

Важным фактором реализации данной цели является организация целенаправленного и плодотворного взаимодействия учреждения образования с Белорусской Православной Церковью на основе Программы сотрудничества между Министерством образования Республики Беларусь и Белорусской Православной Церковью на 2015 – 2020 годы, Программы сотрудничества между управлением образования Брестского облисполкома Брестской и Пинской епархиями, Белорусской Православной Церковью Московского патриархата на 2015-2020 годы, Программы сотрудничества между отделом по образованию Ляховичского райисполкома Ляховичского благочиния Пинской Епархии Белорусской Православной Церкви на 2015-2020 годы.

На основе вышеназванных программ была составлена Программа сотрудничества Государственного учреждения образования «Учебно-педагогический комплекс Подлесский детский сад - базовая школа Ляховичского района» с Приходом Подлесской Свято-Духовской церкви Ляховичского благочиния Пинской Епархии Белорусской Православной Церкви на 2015-2020 годы.

Правовыми основами организации взаимодействия учреждения образования со структурами Белорусской Православной Церкви являются Конституция Республики Беларусь, Кодекс Республики Беларусь «Об образовании», Закон Республики Беларусь «О свободе совести и религиозных организациях» в редакции закона от 31 октября 2002 г. № 137, ст. 9, Соглашение Республики Беларусь и Белорусской Православной Церкви (2003 год), Положение о порядке, условиях, содержании и формах взаимодействия учреждений образования с религиозными организациями в вопросах воспитания обучающихся, утвержденное Постановлением Совета Министров Республики Беларусь от 24 июня 2011 г. № 838.

Программа направлена на объединение усилий учреждения образования, религиозных и общественных организаций для использования потенциала православных традиций и ценностей в формировании личности, духовно-нравственном и патриотическом воспитании детей и молодежи, в коррекции поведения и социальной поддержке детей и подростков с девиантным поведением, оказавшихся в социально опасном положении, а также на проведение совместных научных исследований по духовно-нравственной, религиозно-философской, психолого-педагогической, церковно-исторической и культурологической тематике.

Основной составляющей, системы работы по духовно-нравственному воспитанию обучающихся является сотрудничество с Православной Церковью.

Содержание взаимодействия учреждения образования с церковью в вопросах воспитания обучающихся была определена исходя из следующих основных направлений:

- роли Православной Церкви в формировании и сохранении духовной культуры и государственности белорусского народа;

- формирование у обучающихся на основе православной нравственности мировоззрения и механизмов, определяющих взаимоотношения человека с окружающим его духовным и материальным миром и обществом;

- гражданское, нравственное и патриотическое воспитание обучающихся на основе православных духовных, культурных и государственных традиций белорусского народа;

- ознакомление с православным духовным наследием, забота о сохранении и восстановлении памятников истории и культуры;

- популяризация семейных ценностей сформированных на основе православных традиций белорусского народа;

- работа с родителями обучающихся по профилактике семейного неблагополучия и социального сиротства с использованием православных традиций;

- формирование у обучающихся навыков ответственного поведения, позитивного отношения к жизни, профилактика вредных зависимостей;

- социальная поддержка детей-сирот, детей, оставшихся без попечения родителей, детей, признанных находящимися в социально опасном положении, детей, нуждающихся в особых условиях воспитания;

- профилактика негативного влияния деструктивных культов, недопущение вовлечения обучающихся в деятельность деструктивных религиозных организаций и радикальных молодежных группировок;

- организация досуга и оздоровления детей и подростков;

- пропаганда здорового образа жизни, деятельность по охране окружающей среды.

С 2015/2016 учебного года нашим учреждением образования ежегодно подписывается план мероприятий в рамках сотрудничества с приходом Подлесской Свято-Духовской церкви. Основныемероприятия включаются в план воспитательной работы учреждения образования на текущий учебный год. По окончании учебного года учреждение образования и церковная организация готовят совместный отчет о результатах реализации плана взаимодействия, который представляется вСинодальный отдел религиозного образования и катехитизации Белорусской Православной Церкви.

В работе по реализации плана мероприятий принимают участие учащиеся 2-9 классов.Участие обучающихся в мероприятиях, проводимых совместно с церковной организацией в рамках плана воспитательной работы учреждения образования, организовано на основании письменных заявлений законных представителей несовершеннолетних обучающихся.

С 2019/2020 учебного года введены факультативные занятия духовной направленности «Основы православной культуры» во 2 классе. В рамках плана также действует театральный кружок духовной направленности «Гарэзлики». Сценарии мы пишем сами, костюмы шьём тоже сами, материал подбираем с помощью православной литературы.

Духовная история Беларуси это история ее святости. Она состоит из многочисленных примеров подвижнической жизни сыновей и дочерей земли белорусской, взявших свой крест и последовавших за Христом. Эти божественные угодники, подобно путеводным звездам, освещают собой историческое прошлое Беларуси.

         Особая роль в истории Беларуси, в становлении и развитии ее духовности и культуры принадлежит православию. Церковь и государство в единстве дополняли друг друга в воспитании благочестивого и образованного христианина, порядочного семьянина, трудолюбивого и патриотического гражданина.

         Патриотические чувства начинаются с уважения к святыням. Православные ценности всегда составляли духовное ядро человека. В течение долгих лет наши места находятся под покровительством двух святынь - Свято-Духовской церкви, построенной во второй половине 18 века, памятника архитектуры деревянного народного зодчества 1637 года и Святого Серафима Жировицкого, одного из 23 новомучеников Беларуси, земной путь которого начался в Подлесье в 1901 году. Чудотворная икона «Богоматерь", находящаяся в церкви - одна из наиболее почитаемых верующими икон.

         Детство-время развития всех сил человека, как душевных, так и телесных, время приобретения знаний об окружающем мире, время формирования нравственных навыков и привычек. С самого младенчества происходит накопление нравственного опыта и обращения к духовной жизни. Детская душа еще не обременена жизненными проблемами и мирской суетой. Она ощутимо воспринимает хорошие наставления старших, стремится ко всему доброму и возвышенному. Важно не упустить этот момент в воспитании подрастающего поколения и направить развитие ребенка в нужном русле. Духовное наследие наших мест со всех сторон этому способствует.

         Новые формы работы,нетрадиционные, креативные и инновационные методы привлекло еще большее внимание детей и общественности.

Участие в республиканских IV заочных Туровских чтениях учащегося 6 класса Сергея Павла с исследовательской работой «Святой покровитель земли Подлесской», руководитель Колос Татьяна Иосифовна, удостоено диплома I степени,а работа Бетько Егора «Маўклівыя сведкі»,руководитель Таранда Татьяна Николаевна - диплома участника.

         Настоятель Свято-Духовской церкви иерей Константин Шалудько с охотой пошел нам навстречу и теперь ни один важный церковный праздник не проводится без участия учеников нашего учебно-педагогического комплекса. Отец Константин стал частым и дорогим гостем нашего учреждения образования.

Формы взаимодействия и организации воспитательных мероприятий с участием Настоятеля достаточно разнообразны, в том числе:

- тематические встречи, круглые столы по духовно-нравственной тематике: «Беседа о книге-источнике добрых знаний», «Правила нравственности и морали об отношении человека к человеку, «Как предотвратить детскую замкнутость»», «Это в пример не берется», «О дружбе» и т.д.

- интерактивные формы (диспуты, дискуссии, уроки духовности) по семейному воспитанию учащихся, с использованием православных традиций семейного воспитания в профилактике семейного неблагополучия и социального сиротства, в работе с неблагополучными семьями, имеющими несовершеннолетних детей, такие как «Моя семья, мой род, почитание родителей», «Дети и их обязанности», «Что такое счастье», «Об отношении к старшим», «Доверие родителей», «О строгости родительского воспитания» и др.;

- акции, просветительские и информационные мероприятия по формированию навыков ответственного поведения, ценностного отношения к жизни и здоровью, профилактике негативного влияния деструктивных культов на личность обучающихся, такие как благотворительный марафон «Согреем детские сердца», виртуальные экскурсии «Рождество Христово», «7 чудес Беларуси», информационно-просветительские акции по формированию навыков ЗОЖ, профилактике зависимого поведения «Я выбираю жизнь…», семинар-практикум «Современная молодёжь и духовное здоровье»;

    - молодежное волонтерское движениена основе христианских ценностей, ориентированное на развитие милосердия, добротворчества и благотворительности, по оказанию необходимой помощи инвалидам, одиноким гражданам, уходу за памятником погибшим воинам и могилой неизвестному солдату, по оказанию посильной помощи в благоустройстве прилегающей к церквитерритории «Дорога к храму»; «Волшебство на Рождество» по подготовке подарков для детей-сирот, «Поделись своим теплом», «Доброе сердце» по оказанию помощи инвалидам и престарелым людям, «Забота», «Ветеран», «Обелиск и др. Эффективной формой работы с обучающимися является этика малых дел, направленных на помощь конкретным людям.

         Несколько раз в год проводятся выставки духовного содержания “Христос родился, чтобы каждый помолился”, “Почитай, не пожалеешь, мир духовный ты почувствуешь”, "С духовной книгой к вечности путь", отец Константин постоянно приходит с подарками и пополняет нашу школьную библиотеку церковной литературой.

         Широко с размахом проходит у нас День матери. Проводятся акции по поздравлению мам, конкурс рисунков. Совместно с настоятелем Подлесской Свято-Духовской церкви иереем Константином Шалудько проводятся концертные программы, беседы, круглые столы, уроки доброты, родительские собрания, линейки, посвященные первому и последнему звонку, митинг, посвященные Великой победе.

         Уже 4 года подряд ученики, участники кружка «Гарэзлики», принимают участия в районных мероприятиях, посвященных рождению Христову, а также Пасхальных районных встречах. В этом году ребята посетили Островскую церковь, где показали своё театральное мастерство, Коньковский СДК. Неоднократно ребят приглашали с выступлениями в Центральную библиотеку, городские детские сады, ЦКРОиР, в центр пребывания пожилых людей,Жеребковичский Дом культуры, Новосёлковскую СШ.

         Начиная с прошлого года ученики нашего учреждения выступали в г. Минске на семинаре по духовному воспитанию в Храме всех скорбящих Радость с пьесой, посвященной Рождеству Христову.

В январе 2019 года «Гарэзлики» выступали на празднике детской книги в г. Пружаны.

В апреле 2019 года в честь 75–летия Великой Победы белорусского народа в Великой Отечественной войне, совместно с настоятелем храма, был посажен школьный парк.

Партнерские связи с Подлесской сельской библиотекой, Подлесским СДК и православной церковью дают хорошие плоды в нашей совместной работе.

24 октября 2019 года наш ученик, Бетько Егор, учащийся 7 класса участвовал в VI Туровских Епархиальных Образовательных чтениях в г. Мозыре на тему «Великая Победа: наследие и наследники», руководитель Глеб Лариса Николаевна, и был отмечен дипломом 1 степени. Участие в мероприятиях республиканского масштаба дало нам право, на то, что на базе нашего учреждения с 1 октября создан и функционирует ресурсный центр по духовно-нравственному воспитанию учащихся через взоимодействие семьи и школы на основе православных традиций «Возвращение к истокам».

         Работа нашего учебно-педагогического комплекса в духовном направлении освещается и в местных средствах массовой информации - в газете «Ляхавіцкі веснік», областных и республиканских газетах. Один из наших сценариев был опубликован в журнале «Бібліятэка прапануе» за октябрь 2019 года.

    Таким образом, реализация плана мероприятий в рамках сотрудничества учреждения образования с Приходом Свято-Духовской церкви д. Подлесье Ляховичского благочиния Пинской Епархии Белорусской Православной Церкви оказывает положительное влияние на повышение уровня воспитанности учащихся, гражданское, нравственное и патриотическое воспитание обучающихся через изучение православных, духовных, культурных и государственных традиций белорусского народа.    

ДУХОЎНА-МАРАЛЬНАЕ ВЫХАВАННЕ ПАДРАСТАЮЧАГА ПАКАЛЕННЯ Ў ПАЗАКЛАСНАЙ ДЗЕЙНАСЦІ

Глеб Ларыса Мікалаеўна,

педагог дадатковай адукацыі 

"Асаблівая сфера выхаваўчай працы-агароджа дзяцей, падлеткаў, юнацтва ад адной з самых вялікіх бед - пустэчы душы, бездухоўнасці… Сапраўдны чалавек пачынаецца там, дзе ёсць святыні душы…»

                                                                                                    В. А. Сухамлінскі

Дзяржаўны адукацыйны стандарт адукацыі прадугледжвае рэалізацыю асноўнай адукацыйнай праграмы праз урочную і пазаўрочную дзейнасць.

Пазаўрочная дзейнасць цесна звязана з дадатковай адукацыяй дзяцей. Адной з мадэляў арганізацыі пазаўрочнай дзейнасці з'яўляецца гурткавая дзейнасць. Яе рэалізацыя ажыццяўляецца праз мерапрыемствы, якія праводзяцца ў пазаўрочны час.

Пытанні выхавання маральнасці былі, ёсць і будуць самымі важнымі і актуальнымі для станаўлення чалавека і ператварэння яго ў паўнавартаснага прадстаўніка грамадства.

Мэта работы кіраўніка гуртка - стварэнне ўмоў для фарміравання ў дзяцей станоўчага сацыяльнага вопыту, навыкаў культуры зносін, імкнення прыйсці на дапамогу да тых, хто ў гэтым мае патрэбу, ацэнкі сваіх ведаў, уменняў, добрых якасцяў і недахопаў характару, учынкаў і адносін з іншымі людзьмі. Дадзеная мэта прадугледжвае рашэнне наступных задач:

- даць адчуць сябе паўнапраўным грамадзянінам сваёй краіны;

- спрыяць выхаванню станоўчых адносін да школы, калектыўнага жыцця;

- умацоўваць веру кожнага выхаванца ў свае сілы і магчымасці;

- выхоўваць любоў да родных мясцін, фарміраваць пачуцці датычнасці да роднага краю, пачуцця патрыятызму, духоўнасці.

Знаёмства з праваслаўнай культурай дае ўяўленне аб народных традыцыях, абрадах, вучыць быць беражлівым, ашчадна адносіца да роднай прыроды, сваіх продкаў, да сваёй сям'і.

Распрацоўкі мерапрыемстваў ўяўляюць асаблівую каштоўнасць, так як ўтрымліваюць крупіцы вопыту работы педагога па фарміраванні цікавасці ў сваіх гурткоўцаў да сапраўдных каштоўнасцяў роднай гісторыі і культуры, духоўнага жыцця. У маральным выхаванні навучэнцаў у гуртку вельмі актуальным з'яўляецца фарміраванне гуманных адносін паміж дзецьмі, выхаванне ў іх дзейсных маральных пачуццяў.

Духоўна-маральнае выхаванне з'яўляецца адным з асноўных кампанентаў адукацыйнага працэсу ў школе, што дапамагае выхоўваць у дзецях дабрыню, шчодрасць душы, упэўненасць у сабе, дапамагае засвойваць нормы паводзінаў у грамадстве. Ужо трэці год у рамках работы па супрацоўніцтву паміж праваслаўнай царквой і ўстановай адукацыі існуе гурток духоўнага накірунку “Гарэзлікі”.

Мерапрыемствы, якія праводзяцца сумесна з сельскай бібліятэкай, вельмі зацікавілі нашых рабят і яны актыўна ўключыліся ў розныя праекты па даследаванні родных мясцін. Цікавасць рабят і іх дапытлівасць, непасрэднасць, артыстызм, актыўнасць і жаданне не раставацца з кнігай, прымусілі задумацца аб новых формах работы з дзецьмі, насыціць гэтую працу нетрадыцыйнымі, крэатыўнымі і інавацыйнымі метадамі. Але іменна гэта прыцягнула яшчэ большую ўвагу дзяцей, а таксама грамадскасці. Гурток “Гарэзлікі” займаецца тэатральнай дзейнасцю ў духоўным накірунку. Мы самі шыем касцюмы, прыдумваем п’есы, шмат рэпетыруем і паўсюдна гастраліруем. Выступіць з тэатралізаванымі пастаноўкамі нас запрашаюць дзіцячыя садкі горада Ляхавічы і Падлесся, карэкцыйны цэнтр дзяцей-інвалідаў, бібліятэкі раёна, школы. Падчас вялікіх царкоўных свят тэатралізаваныя выступленні дзяцей не першы год радуюць вернікаў, якія збіраюцца ў царкве. Па добрай мясцовай традыцыі, на Вялікдзень, ў Падлессе з розных рэгіёнаў краіны з’язджаюцца ўраджэнцы вёскі на ўсяночную Велікодную службу ў царкву. Заўсёды, а трэцяй гадзіне раніцы, прыхажан чакае сюрпрыз - у царкву прыходзяць дзеці-анёлкі ў святочных уборах . Яны віншуюць прысутных, славяць ўваскрэсенне Ісуса Хрыста праз песні, вершы, тэатралізаваныя пастаноўкі “Адкуль пайшло чырвонае яечка”, “Велікодныя цуды”, “Ён ва ісціну васкрэс”.

Шматлюдна кожны раз у Падлескай Свята -Духаўскай царкве на Ражаство Хрыстова. Рабяты таксама з задавальненнем выступаюць на гэтым свяце з п’есамі “А нас на Рождество”, “Хрыстос нарадзіўся, каб кожны памаліўся”, “Калядныя прыгатаванні”. Выступленні вельмі падабаюцца прыхажанам.

Важна тое, што пасля выступлення дзецi ідуць да людзей, якiя самi не могуць прыйсцi на такое прадстаўленне. У такое светлае i цудоўнае свята патрэбны падобныя эмоцыi i пачуццi, асаблiва для людзей пажылога ўзросту i для тых, у каго абмежаваныя магчымасцi. Па хадайніцтву айца Канстанцiна, настаяцеля Падлескай свята-Духаўскай царквы, па просьбе прыхажан, дзяцей запрасілi на выступленне i ў суседні аграгарадок Жарабковiчы. Усе падарылі крупiцу радасцi адзiн аднаму, а для рабят адчыніліся новыя магчымасцi рабiць дабро людзям.

Са студзеня 2017 года ў Падлескім СДК праводзяцца традыцыйныя Калядныя сустрэчы. Арганізатарамі такіх мерапрыемстваў з'яўляецца Падлеская сельская бібліятэка сумесна са Свята - Духаўскай царквой. Гэта мерапрыемства ўжо каторы год запар радуе насельніцтва нашай малой радзімы. Шмат збіраецца гасцей, якія дзеляцца сваімі святочнымі выступленнямі, дараць прысутным песні і запальваюць кожны сваю Калядную свечку. Не абыходзяцца гэтыя мерапрыемствы без удзелу “Гарэзлікаў”. Акцёрскае майстэрства рабят на высокім узроўні ацэньваюць і ўсе прысутныя, і госці мерапрыемства.

З 14 судзеня 2017 года маленькія акцёры бібліятэатра “Гарэзлікі” выступаюць ў гарадскім Доме культуры на Калядных сустрэчах. Вельмі прыемна, што наш гурток быў запрошаны і адзначаны арганізатарамі мерапрыемства і самім Благачынным пратаірэем Георгіем Жытко. Рабяты паказалі сябе з найлепшага боку і былі ўзнагароджаны салодкімі прызамі. Разам з рабятамі на кожным выступленні прысутнічаў настаяцель нашага храма Айцец Канстанцін.

Кожны год праз 7 тыдняў пасля Вялікання ў панядзелак ля Свята Духаўскай царквы як звычайна збіраюцца сотні тры паломнікаў з мясцовай акругі, а таксама з Пінска, Баранавіч, Клецка, Слуцка, Брэста. Пасля літургіі, хрэснага хода і трапезы, вернікі ідуць да імправізаванай сцэны, дзе для іх выступаюць маленькія артысты. Гучаць вершы, аповед пра гісторыю свята, паказваюцца тэатралізаваныя пастаноўкаі на стараславянскай мове, гучаць прыказкі і прымаўкі, а таксама невялікія віктарыны для прыхаджан. У гэтым годзе дзеці здзіўлялі не толькі вершамі і п’есамі, але і танцамі і песнямі. Адметным было яшчэ і тое, што дзеці вывучылі вялікую малітву Святому Духу на стараславянскай мове.

Звычайна ў студзені выхаванцы гуртка “Гарэзлікі” выступаюць з міні-п’есамі перад выхаванцамi карэкцыйнага цэнтра г.Ляхавiчы Дзеткi i iх бацькi з задавальненнем глядзелi i слухалi выступленне. Юныя артысты былі рады даставіць гэтым “асаблівым” дзеткам прыемныя хвіліны. Настаяцель Навасёлкаўскага храма Іаана Прадцечы айцец Сергій быў адным з арганізатараў гэтай сустрэчы. Ён падзякаваў усім і запрасіў і ў далейшым разам збірацца дзеля такой благой справы. Затым было агульнае чаяпiццё. Падзяк з двух бакоў было шмат. Нашых юных артыстаў яшчэ запрасiлi выступіць у Навасёлкаўскай школе.

У Дзень Святога Духа ля Падлескай Царквы, па традыцыi, адбылося тэатралiзаванае прадстаўленне «Дзень Святога Духа». Рабяты расказвалi пра гiсторыю гэтага свята, гаварылi прыказкi, прымаўкi i прыкметы, спявалi песнi, ладзiлі танцы. Гледачам, паломнiкам з розных гарадоў краiны вельмi спадабауся абрад “Завiвання бярозкi”. Рабяты ў касцюмах, сшытых да гэтага мерапрыемства, надалi гэтаму святу прыемны каларыт. Айцец Канстанцiн уручыу усiм удзельнiкам падарункi.

6 верасня праваслаўныя веруючыя раёна адзначаюць Дзень памяцi прападобнамучанiка архiмандрыта Серафiма Жыровiцкага (у мiру Рамана Шахмуця), уражэнца в. Падлессе. У гэты день Свята-Духаўскую царкву ў Падлессi наведваюць паломнiкi з Мiнска, Пiнска, Баранавiч, Ляхавiч, навакольных вёсак i мясцовыя прыхажане - усе тыя, лёс i памяць пра Серафiма для якiх мае вялiкае значэнне. Усiх прысутных з невялiкiм выступленнем павiншуюць маленькія чытачы бібліятэкі, выхаванцы гуртка " Гарэзлiкi".

Бабулi, дзядулi, таты i мамы,

Памятны дзень тут, сягоння пры храме.

Малiтва i слова ў нас не загiне

Мы ўспамiнаем аб Серафiме.

Ен на зямлi Падлескай нарадзiўся.

За нас, за ўсiх калiсьцi тут малiўся.

У сталіцы нашай рэспублікі штогод адбываюцца семінары і канферэнцыі, круглыя сталы, Калядныя і Пасхальныя чытанні, куды мы заўжды едзем, каб набрацца вопыту работы і перадаць свой.

У красавіку ў ДзЮСШ г. Ляхавічы праходзіла спартландыя “Праваслаўная моладзь за здаровы лад жыцця”, дзе ж паспяхова паўдзельнічалі і нашы рабяты. Інфармацыя пра нашы мерапрыемствы рэгулярна з’яўляецца на старонках раённай газеты “Ляхавіцкі веснік”, былой абласной газеты “Народная трыбуна”, у часопісе Бібліяпанарама Брэсцкай абласной бібліятэкі імя Горкага, у рэспубліканскай газеце “Літаратура і мастацтва”, на сайце Ляхавіцкай раённай цэнтралізаванай бібліятэчнай сістэмы, на сайце Праваслаўя.

Падлеская сельская бібліятэка была запрошана на семінар “ Православие родного края” , які адбыўся ў канферэнцзале храма “Всех скорбящих радость” г. Мінск 28.02.2018. Сярод удзельнікаў і дакладчыкаў бібліятэкары, настаўнікі і святары з усёй Беларусі. На гэты раз упершыню ў такога віду мерапрыемстве паўдзельнічалі дзеці. І гэта рабяты, чытачы Падлескай сельскай бібліятэкі, бібліягурток “Гарэзлікі”, землякі святога Серафіма Жыровіцкага. Прысутныя з вялікай радасцю сустрэлі маленькіх артыстаў, якія паказалі ўсім міні спектакль “Рождественский дед”. Дзеці настолькі спадабаліся прысутным, што ўсіх запрасілі і на будучае прыязжаць і радаваць сваімі выступленнямі. У гэтым падарожжы прымаў удзел настаяцель Свята Духаўскай царквы іерэй Канстанцін Шалудзько, які падтрымліваў нас.

11 студзеня вучні нашага комплекса, удзельнікі гуртка “Гарэзлікі” ЦДАДзіМ і васкрэснай школы пабывалі ў аддзяленні дзённага прабывання грамадзян пажылога ўзросту (АДПГПУ), дзе паказалі сваё выступленне п’есу “Рождественский дед” у прыгожых касцюмах і з дэкарацыямі, а таксама павіншавалі прысутных песняй. Вучні комплекса вельмі парадавалі пенсіянераў. Мерапрыемства было добрым і захапляючым.

У планах будучага супрацоўніцтва сумесныя мерапрыемствы, прысвечаныя памяці Серафіма Жыровіцкага: паездка ў Жыровіцкі манастыр, далейшыя праваслаўныя і краязнаўчыя чытанні і выставы, гутаркі і віктарыны, выступленні ў дамах сацыяльных паслуг. Я спадзяюся, што вопыт нашай работы па супрацоўніцтву і ўзаемадзеянню з царквою, даследаваннях роднага краю, будзе натхняць на падобныя ідэі і іншыя ўстановы, каб вярнуцца да высноў, што ў духоўным выхаванні нашага грамадства, гэтыя структуры разам, аб’яднаўшыся ў цесны круг, прынясуць не толькі карысць, але і ўсё добрае, узвышанае і прыгожае, што дае нам права звацца чалавекам. 

МАЛЕНЬКІ ЧАЛАВЕК У ВЯЛІКІМ СВЕЦЕ

Таранда Таццяна Мікалаеўна,

настаўнік пачатковых класаў

Бог надзяліў чалавека розумам, бессмяротнай душой і вялікім дарам – свабоднай воляй выбару паміж дабром і злом. Таму кожны чалавек адказвае за свае справы, учынкі, за сваё жыццё.

Магчыма, таму ў сэрцах людзей узнікае сум па тым часе, калі чалавек баяўся толькі злоснага сабаку, людзей жа ніколі, калі не трэба было зачыняць дзверы і словы “госць у доме – Бог у доме” былі праўдзівымі. Калі чалавек схіляў галаву, мінаючы Божы храм і сустракаючы падарожнага. З павагаю і вялікаю пашанаю адносіліся да бацькоў, а перайманне хрысціянскіх традыцый прыносіла найвялікшы плён. А што мы бачым зараз?

У аснове многіх праблем сучаснага грамадства ляжыць найглыбейшы крызіс асобы. Прычына яго – страта духоўнасці. Як нікому, нам, настаўнікам, бачны гэтыя прабелы выхавання. Мы з вучнямі штодзень. І як ніхто мы, педагогі, разумеем: каб не дапусціць дэградацыі грамадства, трэба накіраваць грамадскую свядомасць на шкалу духоўных, маральных каштоўнасцей. Чым вышэй маральнасць у народзе, тым мацней і сама дзяржава.

Галоўны вынік, якога хацелася б дасягнуць ад сваёй працы, настаўніка пачатковых класаў, заключаецца ў прыняцці вучнямі вечных каштоўнасцей: міласэрнасці, спагады, імкнення да дабра. І я лічу, што толькі такая праца, якая праводзіцца сумесна і ў сістэме, мэтанакіравана і паслядоўна дае добрыя вынікі ў выхаванні Сапраўднага Чалавека, годнага грамадзяніна Рэспублікі Беларусь, сапраўднага патрыёта сваёй Радзімы, які ведае гісторыю і традыцыі свайго народа.

Лічыла так, пакуль не стала задумвацца над тым, што, акрамя ведаў па прадметах, я магу і павінна даць сваім вучням як чалавек, як педагог, як жанчына, як маці для ўмацавання іх маральнага здароўя.

Дзіцячыя гады, той узрост, які мы лічым узростам бесклапотнай радасці, гульні, казкі, – гэта вытокі жыццёвага ідэалу. Менавіта ў гэты час закладваюцца карані маральнасці. Ад таго, што адкрылася дзіцяці ў навакольным свеце ў гады дзяцінства, што яго здзівіла і захапіла, што абурыла, прымусіла плакаць не ад асабістай крыўды, а ад перажывання за лёсы іншых людзей, – ад гэтага залежыць, якім чалавекам будзе наш выхаванец.

Якімі шляхамі весці маленькага чалавека ў вялікі свет, як пабудаваць велічны Храм дзіцячай душы, каб ён мог супрацьстаяць спакусам, цяжкасцям, няшчасцям? Як выхаваць дзяцей гуманнымі людзьмі, патрыётамі сваёй краіны? Як сфарміраваць у іх такія якасці, як любоў, спачуванне, адданасць? На маю думку, зрабіць гэта магчыма праз далучэнне вучняў да праваслаўных святыняў.

   Выхаванне, прывіццё дзецям асноў дабрачыннасці і маральнасці я лічу не менш важным, чым навучанне. І гэта робіцца падчас пазакласных мерапрыемстваў і на ўроках. Выхоўвае не толькі змест, метады і арганізацыя навучання, а і настаўнік, яго асоба, веды, перакананні, і тая атмасфера, якая складваецца на ўроку, стыль адносін педагога і вучняў, дзяцей паміж сабой. Выхоўвае сябе і сам вучань, ператвараючыся ў суб'ект выхавання.

Асабліва такое адчуваецца на ўроках літаратурнага чытання і мовы, бо гэта, па майму меркаванню, урокі чалавеказнаўства. У працэсе чытання апавяданняў, вершаў, казак у дзяцей складваецца ўяўленне пра дабро і зло. “Добры, - кажуць дзеці, - гэта той, хто праяўляе клопат аб навакольных людзях, сябрах, блізкіх, родных, аказваючы бескарыслівую дапамогу”.

Чытанне і разбор апавяданняў, вершаў, казак дапамагаюць дзецям зразумець і ацаніць маральныя ўчынкі людзей. Мы з дзецьмі чытаем і абмяркоўваем творы, у якіх ставяцца ў даступнай для іх форме пытанні аб справядлівасці, сумленнасці, таварыстве, дружбе, вернасці, гуманнасці. Пасля прачытаных апавяданняў падбіраем прыказкі і прымаўкі, пішам сачыненні, маленькія апавяданні, праводзім гутаркі, аналізуем учынкі.

На ўроках мовы выкарыстоўваем урыўкі з прачытаных твораў , пішам пераказы, дыктоўкі, і праводзім гутаркі аб добрым стаўленні да птушак, жывёл, да прыроды. Загадкі дапамагаюць выхоўваць хуткасць рэакцыі, вобразнасць мыслення, уяўленне.

Творы розных пісьменнікаў прыносяць дзецям радасць, выхоӯваюць у iх дабрыню, спагадлiвасць, любоў да роднай зямлii мовы. Дзецi мiжволi супастаўляюць паводзiны герояў са сваiмi, робяць адпаведныя вывады, непрыкметна засвойваюць правiлы паводзiн, узаемаадносiн.

Аднаго разу ў час экскурсіі з дзецьмі па аграгарадку Падлессе пасыпалася ад іх адно пытанне за другім: “Дзе … ? Колькі…? Куды…? Адкуль…? Калі….?А што гэта..?”

Інтарэс, які ўзнік у дзяцей, да гісторыка – краязнаўчай і прыроднай спадчыны Падлесся даў штуршок для распрацоўкі матэматычных заданняў краязнаўчага зместу і выкарыстання іх на ўроках, які ў спалучэнні з праграмным матэрыялам дапамог мне адкрыць новыя магчымасці ў развіцці малодшых школьнікаў, садзейнічаў павышэнню пазнавальнага інтарэсу да прадмета “Матэматыка”. Разнастайны матэрыял адначасова з выпрацоўкай матэматычных уменняў і навыкаў дазваляе атрымаць рознабаковае ўяўленне пра Падлескі край: гістарычнае мінулае, помнікі архітэктуры, жыццё і побыт мясцовага насельніцтва, жывёльны і раслінны свет, даведацца пра славутых землякоў. Заданні, заснаваныя на краязнаўчым матэрыяле, выкарыстоўваю на розных этапах урока. Дзеці бачаць не проста нейкія лічбы, а тое, што адбываецца побач з імі, у іх населеным пункце, з іх аднавяскоўцамі.

Значнае месца адводжу заданням гістарычнага, экалагічнага зместу аб Падлескім краі, таму што, на мой погляд, яны садзейнічаюць канцэнтрацыі ўвагі, пашырэнню і паглыбленню пазнавальных інтарэсаў, дапамагаюць фарміраванню ў дзяцей агульнакультурных і агульначалавечых каштоўнасцей, патрыятычных адносін да свайго краю, землякоў, прымушаюць больш уважліва ставіцца да таго, што іх аберагае.

Урок матэматыкі стаў не проста ўрокам, на якім трэба рашаць, вылічваць і завучваць, а звязаў навучанне з жыццём, тэорыю з практыкай, абудзіў пачуцці дапытлівасці да матэматыкі, да гісторыі сваёй маленькай радзімы, уласных продкаў, садзейнічаў разам з тым выхаванню пачуцця гонару за права называцца «падляшанамі». А самае галоўнае ў вучняў выхоўваецца пачуццё любові да духоўных набыткаў нашага народа. Дзеці на такіх уроках адчуваюць сваю прыхільнасць да гісторыі, задумваюцца над важнымі праблемамі, у іх з’яўляецца патрэбнасць ва ўдасканальванні сябе і свайго жыцця.

       Першы ўрок “Чалавек і свет” ( “Мая Радзіма Беларусь”) у 4 класе я пачынаю такімі словамі: “Родная зямля, любая Беларусь! Вось яна – зямля святая дзядоў тваіх і прадзедаў, гераічнай славы, зямля Скарыны, Купалы, Коласа! Яна перад табой, з табою. У яе багатая і слаўная гісторыя. Шмат выдатных людзей нарадзіла беларуская зямля. Мы павінны ведаць і шанаваць іх імёны. Вось толькі некалькі гістарычных постацяў: Еўфрасіння Полацкая, Вітаўт Вялікі, Усяслаў Чарадзей, Мікола Гусоўскі, Францыск Скарына, Сымон Будны, Францішак Багушэвіч, Янка Купала, Якуб Колас, Максім Багдановіч, Кастусь Каліноўскі. Ці хочаце вы больш даведацца пра нашу Радзіму? У гэтым нам дапамогуць урокі “Чалавек і свет” , “Мая Радзіма Беларусь”.

     Я разумею, што любоў да прыроды - адна з праяў патрыятызму. Пагэтаму на ўроках “Чалавек і свет” быццам нанова адкрываю перад дзецьмі свет прыроды, знаёмлю з яе законамі, расказваю аб раслінах і жывёлах. На кожным уроку надаю вялікае значэнне самастойнасці мыслення, развіццю крытычнай думкі дзяцей, таму імкнуся па-майстэрску злучыць адукацыйны змест прыродазнаўчага матэрыялу з займальнасцю выкладання матэрыялу. Я лічу, што дзецям важна паказаць, як прырода ўплывае на настрой чалавека. З гэтай мэтай я стаўлю перад вучнямі “задачкі”, напрыклад: “Успомніце восень, тую восень, што вы добра ведаеце, і вясну, і пастарайцеся прыпомніць тыя думкі, што навеяла вам вясна”. Падобныя “задачкі” выхоўваюць назіральнасць, пашыраюць уяўленні аб наваколлі, развіваюць тонкі эстэтычны густ. Рыхтуючы ўрокі па “Чалавек і свет” стараюся падвесці вучняў да думкі, што прырода не толькі ўзбагачае чалавека, але і сама прыгажэе, калі чалавек з любоўю ставіцца да яе. Вельмі ўмела і як бы незнарок можна падаць пазнавальны прыродазнаўчы матэрыял, выкарыстоўваючы на ўроках казкі, вершы, апавяданні. Дзеці шмат могуць даведацца пра рыб, што жывуць у беларускіх рэках, пра нялёгкі працэс вырошчвання хлеба з казак Якуба Коласа “Рак-вусач”, “Лёгкі хлеб” і многіх іншых творах.

На ўроках “Чалавек і свет” (блок “Мая Радзіма Беларусь”) мы працягваем знаёмства з таямніцамі і цудамі беларускай зямлі, прыадкрываем заслону яе славутай гісторыі, традыцый, даведваемся, якіх знакамітых людзей яна ўзгадавала. Любіць сваю краіну немагчыма, калі не ведаць, чым яна жыла, як жыве зараз, да чаго імкнецца. Вывучаць, пазнаваць, разумець сваю зямлю, яе народ – бадай, самая галоўная наша задача. Гэта задача не аднаго ўрока, на раскрыццё ўсіх сакрэтаў можа не хапіць нават жыцця, але неабходна імкнуцца ведаць як мага больш.І мы на кожным уроку будзем адказваць на пытанне:“Якая яна, наша Беларусь?”

На многіх уроках я абавязкова адводжу час для разважання. Прыёмы могуць быць розныя:хвіліны маўчання і роздуму аб розных праблемах, аб самім сабе, пра блізкіх і родных, пра дабро і зло ў жыцці людзей, аб паляпшэнні жыцця людзей, мары аб будучыні.

У канцы ўрока падводзіцца абавязкова вынік урока. Урок-гэта пражыты час.Абавязкова трэба абмеркаваць, як яго пражылі. Форма можа быць разнастайнай:

- у канцы ўрока дзеці кажуць, што абмяркоўвалі, чаму навучыліся, што спадабалася на ўроку;

- настаўнік настройвае дзяцей на тое, каб яны самі для сябе вызначылі, з чым вернуцца са школы дадому, чым пацешаць сваіх блізкіх, бацькоў, якой новай пазнавальнай інфармацыяй ўзбагацяць іх, пра якія маральныя ўчынкі будуць разважаць разам з імі;

- падумайце, што вы возьмеце з сабой у жыццё з гэтага дня. Няхай гэты вопыт дапаможа вам быць у жыцці дабрэй і памяркоўней адзін да аднаго, дапамагае знаходзіць тое добрае, што ёсць у душы кожнага чалавека

Своеасаблівай школай маральнасці для нас з'яўляюцца экскурсіі ў прыроду. Такія ўрокі-экскурсіі выхоўваюць беражлівыя адносіны да прыроды, пачуццё адказнасці. Падарожжы і экскурсіі па родных мясцінах прывіваюць школьнікам пачуццё гонару за нашу сінявокую Беларусь, а знаёмства з побытам продкаў, яго гісторыяй, элементамі народнай педагогікі – пачуццё павагі да цярплівага і дабразычлівага беларуса.

Мы з цікавасцю наведваем Свята-Духаўскую царкву ў нашай вёсцы Падлессе. Як правіла, такія экскурсіі пакідаюць у дзяцей моцныя ўражанні. Навучэнцы цікавяцца гісторыяй царквы, храмавым мастацтвам, іканапісам, сімволікай, унутраным і знешнім выглядам, гутараць са святаром. Настаяцель храма айцец Канстанцін, пры апошнім нашым наведванні царквы зачытаў урывак з рэлігійных пісанняў:

“Всякого скорбящего утешь,

Всякому слабому помоги,

Всякого нуждающегося поддержи,

Всякого болящего облегчи,

Всякого смиренного восславь,

Всякого омраченного страхом укрой”.

На жаль, няма агульнага рэцэпту ў выхаванні духоўнасці, але пакуль ёсць літаратура, чыстае слова, ёсць шчырыя дзеці і цёплыя іх сэрцы – будзе жыццё на Зямлі. І калі Бог будзе на першым месцы,то ўсё астатняе будзе на сваім.

Спадзяёмся, што разам з праваслаўнай царквой мы правільнай дарогай павядзём маленькага чалавека ў вялікі свет, здолеем выхаваць у навучэнцаў устойлівае перакананне, што паводзіны — гэта люстэрка, у якім кожны паказвае сваё аблічча, што дабрачыннасць развіваецца добрымі справамі, а не пустымі размовамі.

Традиционно в Подлесской сельской библиотеке прошла неделя духовной книги. В ходе недели состоялась встреча с настоятелем храма иереем Константином Шалудько. Присутствующие задавали вопросы по поводу того, как себя вести в пост. Отец Константин отвечал на вопросы, опираясь на цитаты православных старцев, а также на выдержки из газеты"церковное слово"
На этой неделе в библиотеке также состоялся обзор православных новинок. По этому поводу библиотеку посетили ученики 6-9 классов. В школе работает ресурсный центр по духовному воспитанию, и по этому поводу ребятам интересно было узнать, какие новинки литературы по православию есть в сельской библиотеке. А тут есть чем похвастаться. В библиотеке много книг для детей . Это и "Библия для самых маленьких, и" молитвы для самых маленьких", и серия книг" детям": "Детям о молитве," детям о причастии," детям о послушании "и т.д. ученикам понравилась и выставка книг" духовная книга - к вечности путь", где были представлены иконы из бисера.